|
По формирањето на Бугарското кнежевство,целокупниот пропаганден апарат на Егзархијата, Софија го зеде под себе, централизирајќи ја и зајакнувајќи ја пропагандата максимално. , во еден напишан извештај до кнезот, чиј програмски карактер бил недвојбен, го утврдил односот меѓу владата и Егзархијата при што ја подвлекувал неколупати потребата Егзархијата својата просветна активност да ја врши исклучиво под врховен надзор на владата. Од петте точки на овој документ, во втората прецизно е речено дека Егзархијата треба да спроведува еднообразност во организирањето на црковноучилишните општини во Македонија и преку нив да ја изведува својата активност на теренот, што во практика значело "уништување на локалните самоуправи на македонските црковноучилишни општини и нивно потчинување на диктатите на Бугарската егзархија".
Средствата со кои Софија ја стимулирала егзархиската активност во Македонија, од година во година станувале се поголеми и поголеми: во 1881 година 100.000 лева, четири години потоа (за Македонија и Одринско) повеќе од 570.000 лева, а во 1890 година 5.500.000 француски франци. Со таква широка помош и резултатот не изостанал: во Солун биле формирани, на пансионски принцип, машка и женска гимназија, учителски паралелки во Солунската и Битолската гимназија, учителски школи во Скопје и Серез. Веќе во 1886 година бугарската пропаганда во Македонија имала 306 училишта со 18.570 ученици и 358 учители, а две години подоцна бројот на основните училишта нараснал на 748 и 63 класни со 25.996 ученици и повеќе од 1.000 учители. Во 1884 година во Прилеп е отворена богословија во која требало да се школуваат идните егзархиски свештеници. Не штедејќи, туку широко помагајќи ги учениците со стипендии и други форми на материјална поткрепа, Егзархијата без поголеми проблеми врбувала наставен и училиштен кадар за својата огромна мрежа. Се што било раководство во таа мрежа (директори на училишта, училишни инспектори, претседатели на црковноучилишни одбори), се било платено од Бугарската црква и сите тие директно нејзе и биле одговорни.
Егзархијата однела уште една победа: во 1881 година побарала, а во 1890 година од Цариград и добила право Скопската, Велешката и Охридската епархија да добијат бугарски митрополити, во 1894 година бугарски митрополит заседнал и во Неврокоп, а три години подоцна, во 1897 година, митрополити директно потчинети на Егзархијата биле поставени во Битола, Дебар и Струмица. На тој начин Бугарската црква создала во Македонија, значи на дел од Турската империја, држава во држава, контролирајќи го и насочувајќи го не само духовниот и културниот живот на голем дел од македонското население, туку и неговото, во најдобар дел, и политичко расположение и поведение.
Напоредно со ширењето и растењето на влијанието на Бугарската црква на територијата на Македонија, се обликувал и растел отпорот против неа, особено од страна на младите, оние кај кои почнало да се оформува чувството на национална самобитност, или пак тоа веќе станало дел на едно свесно национално и политичко дејствување.
Чепоуст бугарски .
|
Стоилов [re: Kroraina]
