Во изградувањето на речникот на нашиот јазик мо-жеме да изделиме, сосем условно, три основни фази. Во првата фаза претежен бил контактот со грчкиот јазик, од кој навлегуваат голем број заемки. Втората фаза e фазата на турското влијание, што достига свој врв, но и упадок, во текот на минатиот век. Третата фаза e современата состојба на нашиот јазик во однос на изградувањето на речникот. Нејзините почетоци совпаѓаат со почетоците на создавање на современ македонски писмен јазик во мина-тиот век. Таа се карактеризира со приклон кон словенското наследство во зборообразувањето, како и со усвојување на оној фонд зборови што спаѓа во интернационалната лексика.
Во сите овие три фази нашиот јазик стапувал во контакт со јазици со престиж. Тој усвојувал, а и денеска усвојува, ред зборови од такви јазици. Се разбира, тој по-стојано и градел, преизградувал и со свои средства во областа на лексиката. Два момента во тој процес треба да ги изделиме како такви во кои активниот принцип на тво-рење во областа на речникот дошол до посебен израз. И двата се сврзани со културен подем што резултира во соз-давање на литературни јазици: во 9—10 в. тоа e изграду-вањето на т. н. старословенски јазик, при кое книжевната работа во македонскиот круг играла лшогу значителна улога, — во 19 и особено во 20 в. тоа e изградувањето на совре-мениот македонски литературен јазик. И двата тие момента ја поставувале на проба жизненоста на оние зборообразу-вачки елементи што ги соодржел народниот јазик, и во општиот културен контекст, го поставувале и прашањето за односот спрема заемањето во речникот од туѓите јазици.
221. Некои посебности на јазичното творење во реч-никот во македонскиот круг во крајот на 9 в. се забеле-жуваат при сдоредба со таквата работа што се водела едновремено во другото важно културно средиште во тоа време — во кругот на т. н. Преславска книжевна школа во Бугарија. Се работи за форсираље на извесни зборо-образувачки средства во едниот и во другиот круг. Така, во јазикот na Климента се забележува продуктивност .....
наставката -тчлк, a кај Изведувањата на нѓменки што озна-чуваат дејство се форсира наставката -(н)ие. Во јазикот на Јоан Егзарх (најизразит цретставник на Преславската школа) во првиот случај се форсираат образувања на -кил, а во вториот случај во многу поголема мера отколку кај Кли-мента се изведуваат од глаголскиот општ дел именки со наставка -т* (сп. искоуст* наспрема искоушенис).
Интересно e дека во периодот на создавањето на со-времените литературни јазици, во македонското и бугарското средиште се изменил во извесна мера односот спрема фор-сирањето на определени наставки, за кои говориме. Јазикот на Климента извршил поосновно влијание во формирањето на речникот на старорускиот јазик отколку јазикот на пре-славскиот круг. Руското влијание, пак, во ново време причинило што при создавањето на современиот бугарски јазик да се форсираат во него образувања со -тел и -ние. При создавањето на современиот македонски литературен јазик, од друга страна, надвладеа стремежот за образување на именки што значат професија со жив!! наставки во народ-ниот јазик, каква што e -ач (сп. слушач — слушател), a наклоноста кон пократки форми изведени од глаголска основа e очевидна (сп. однос, тек — буг. отношение> те-чение). Изградувањето ;на вакви глаголски именки, кои денеска совпаѓаат со офштиот дел на глаголот, e сден од продуктивните начини на создавање нови именки во на-шиот народен јазик (сп. кинис наспрема киниса, стас на-спрсма стаса и сл.).
Јоан Егзарх се појавил како смел творец кога уште при крајот на 9 в. ги форсирал ваквите изведувања спрема еден од најпродуктивните начини застапени во јужносло-венските јазици (во тоа e тој еден од претходниците на Вук Караџиќ, којшто исто ги форсирал цократкиге обра-зувања од глаголска основа во српскохрватскиот јазик).

Съдържаниет е скрито
Влезте за да го видите