|
Документирана егејската голгота
Во медиумите деновиве циркулира повик на кој може да се пријават сите што имаат документи, писма, фотографии, артефакти, лични предмети кои се однесуваат на тој период
Секоја траума, спомен и сеќавање што ги преживеале во текот на Граѓанската војна во Грција,Македонците од Егејот ќе може да ги раскажат и да останат засекогаш запишани како дел од историјата на македонскиот народ. Сведоците на голготата ќе може тоа да го сторат во Институтот за национална историја. Ако сакаат може да повикаат екипа да ги посети дома за да ги раскажат своите животни приказни.
Иницијатор на „Проектот за заштита и архивирање на културното наследство од Егејска Македонија“ е Сојузот на стопанските комори на Македонија. Тие му понудиле на Институтот за национална историја да ја реализира нивната идеја. Научниците од Институтот ја прифатиле идејата без резерва бидејќи сметаледека тоа треба да се направи, вели Тодор Чепреганов, директор на институцијата.
- Идејата е да се соберат сеќавања, артефакти, фотографии, сето она што го имаат луѓето кои ја искусиле судбината на егејската голгота, од 1941 до 1949 година. Проектот е многу значаен оти годините си одминуваат, генерациите по природен пат си заминуваат. За идните поколенија нема да остане ништо. Можеби по многу години некој ќе побара да види и да чуе човек што лично ја раскажува својата животна приказна. Сето тоа треба да биде документирано бидејќи е дел од македонската историја. На пример, претседателот на Иран денес кажува дека Холокаустот е измислица и дека воопшто не се случил - објаснува Чепреганов.
НЕМА СЕЛЕКЦИЈА
Во медиумите деновиве циркулира повик на кој може да се пријават сите што сочувале какви било документи, писма, фотографии, артефакти, лични предмети. Секој што сака да ја раскаже својата приказна треба да се јави во Институтот. Таму ќе биде формирано одделение во кое секоја информација ќе биде архивирана и ќе остане за идните генерации за да послужи како сведоштво на една трагедија на македонскиот народ.
- Сигурно дека онаа голгота што ја преживеаја Македонците во егејскиот дел на Македонија, посебно меѓу 1944 и 1949 година е историја која се чувствува до ден- денешен. Луѓето денес ги имаат траумите од се' што преживеале. Не само тие туку и нивните деца. Колективна меморија се пренесува од генерација на генерација - вели Чепреганов.Луѓето пред камера и микрофон ќе може да раскажат што преживеале во текот на Граѓанската војна, без разлика дали учествувале во неа или се деца-бегалци. Од нив ќе се бараат фотографии, артефакти што ги понеле од дома, се' што чуваат, за да не остане непознато.
- Нема да има никаква селекција. Проектот е отворен за сите што се дел од Народноослободителната војна, припадници во единиците на ЕЛАС, на ДАГ, борци што ја напуштиле Грција по завршувањето на Граѓанската војна и децата-бегалци кои како невини жртви ја искусија трагедијата да бидат одделени од своите родни огништа - вели Чепреганов.
ПОСЛЕДЕН ВОЗ
Снимањата ќе се одвиваат според желбите на луѓето што ќе ги даваат своите спомени. Секој ќе може да зборува колку што сака. Чепреганов вели дека е предвидено да се забележат и да се документираат и сеќавања од нашите што живеат во Австралија и во САД.
- Крајно време е, последен момент да почне да се реализира овој проект бидејќи некои од луѓето веќе имаат по 75 или 80 години. Ова е важно и за презентацијата на нашата земја. Ако сакаме да испаднеме сериозни пред светот со тоа што е наша историја и што се' преживеале Македонците во поновата историја, ова треба да го документираме. Уште повеќе што годинава се навршуваат 60 години од завршувањето на Граѓанската војна во Грција. И по толку време ова се' уште претставува траума за луѓето што ја преживеале голготата - вели Чепреганов.Се предвидува годинава да бидат анкетирани барем 500 луѓе. Кога ќе се соберат сите материјали, тие ќе бидат „симнати“ од ленти. Ќе бидат објавени книги кои ќе бидат преведени на повеќе светски јазици и ќе бидат испратени до сите светски библиотеки и политичари.
- Тоа е практика во светот. Нашите соседи тоа го прават долго време. Ги бомбардираат странските библиотеки со свои документи токму за историјата на македонскиот народ прикажувајќи ја како бугарска, грчка, српска - вели Чепреганов. Проектот е отворен и во него може да се вклучат и луѓето што останале да живеат во Грција, за да може и тие да ги раскажат своите судбини. Идејата сега почнува да се реализира, иако засега нема дефиниран буџет. Сојузот на стопанските комори на Македонија ќе го поддржи проектот, но Чепреганов смета дека главниот товар треба да го понесе државата преку Министерството за култура.
Правото на имот не застарува
На прашањето дали архивите ќе може да се искористат во понатамошните процеси протераните Македонци да си ги бараат имотите од Грција, Чепреганов вели дека правото на имотите никогаш не застарува.
- Сите што живееле таму, што имаат документација, засекогаш го задржуваат правото да си ги бараат имотите од тој дел на Грција. Мислам дека со влегувањето во Европската Унија, со сите тие меѓународни закони, тоа еден ден сигурно ќе се реализира - вели тој.
Уништени документи
По многу години новите генерации ги фрлаат работите од своите предци. Имаше еден таков случај. Листови напишани од еден од нашите преродбеници. Децата од нив правеа бротчиња за во вода. Може да се случи сите документи да се уништат. Зошто да се уништат кога може да бидат дел од културното и историско наследство на македонскиот народ?! - прашува Чепреганов. Тој додава дека ова денес се прави во цел свет. Со слика, тон, артефакти се документираат спомените на последните преживеани од концентрационите логори во текот на Втората светска воја.
Весна Ивановска
Чепоуст бугарски .
|
Re: Дукументарец за децата бегалци ..... [re: Dunek_areнт Дyнek]
Re: Дукументарец за децата бегалци .....