Колку Министерството за иселеништво е достапно за македонските иселеници и кои се начините (и документите) потребни за добивање македонско државјанство и пасош? На последното одбележување на годишнината од убиството на Јане Сандански, Македонците од Пиринска Македонија, уште еднаш се пожалија на третманот што го добиваат од бугарските власти како национално малцинство, но и на проблемите што ги имаат во остварувањето контакти со министерот за иселеништво, Мартин Треневски. Тие не ја кријат (напротив, с* погласно ја истакнуваат) желбата да добијат македонско државјанство и македонски пасош, за да можат "да му го покажат на светот" своето македонско потекло. Дел од Македонците кои живеат во Бугарија се пожалија и на недобиениот одговор на нивното барање до македонската амбасада во Софија за македонско државјанство, од што заклучуваат дека постои некаков проблем. Од три најповикани адреси во власта до кои се обрати, СТАРТ доби идентичен одговор - проблеми нема, зашто Законот за државјанство (донесен во 1992 година) го уредува ова прашање. Така велат во Министерството за внатрешни работи, во Министерството за надворешни работи и во Министерството за иселеништво. Сите се повикуваат на член 11 од Законот, кој ја дава таа можност. А, тој гласи: "По исклучок од член 7 на овој закон, странец кој наполнил 18 години живот може со природување да стекне државјанство на Република Македонија ако тоа претставува посебен научен, економски, културен и национален интерес, а посебно за сите Македонци по потекло кои живеат надвор од границите на Република Македонија. Владата на Република Македонија дава претходно мислење за постоење на посебниот интерес во смисла на став 1 на овој член. Покрај странецот од став 1 на овој член со природување може да стекне државјанство на Република Македонија и неговиот брачен другар под услови од член 9 на овој закон". Објаснувањето на надлежните е дека некои од одредбите во Законот овозможуваат олеснителен или привилегиран начин за што побрзо стекнување државјанство за децата на нашите иселеници, Македонците по потекло до прво колено. Покрај децата на македонските државјани кои се родени во странство, "привилегии" се предвидени и за Македонците по потекло. За оваа категорија Македонци кои живеат надвор од границите на Македонија, според толкувањата на надлежни лица во МВР, постапката е скратена - наместо шест месеци (колку што трае вообичаената процедура) за нив постапката би требало да заврши за два месеца. Тие ќе треба да поднесат барање во кое ќе го образложат начинот на доселување во таа држава, куса биографија, сопственото потекло, кој од неговите предци е Македонец, како и документ со кој ќе го потврдат потеклото на предците. Има и една трета категорија граѓани кои можат да добијат македонско државјанство во скратена постапка. Тоа се оние луѓе кои живеат во земји кои не дозволуваат двојно државјанство, па во одреден период морале да се откажат од македонското државјанство. Доколку некој од оваа категорија лица посака македонско државјанство, односно оние иселеници како и нивните потомци до прво колено, може да добијат државјанство, а потоа и патна исправа, со таканаречената натурализација или "природување", иако законски не престојуваат на територијата на Република Македонија. Но, за нив се предвидени поголем број документи кои ќе мора да ги приложат. Ова се дел од начините кои им стојат на располагање на Македонците кои живеат надвор од Македонија, во стекнувањето на македонско државјанство. Очигледно е, меѓутоа, и дека голем дел од оваа материја на иселениците не им е позната. Министерството за иселеништво, формирано "наменски" за грижа и како "сервис" за иселеништвото, на случајот со пиринските Македонци, се покажува како недостапно, кога тие луѓе сакаат нешто да прашаат, да поразговараат. Од друга страна, МВР одамна направи појаснување на некои одредби од Законот за државјанство, кое го достави до Министерството за иселеништво, за тоа што подобро да ги информира иселениците за законските основи и за потребните документи што во оваа постапка треба да се приложат. Министерот, пак, не одговорил на барањето на Македонците од Бугарија. Треба ли сега и тука да се насетува "позитивна енергија" кон источниот сосед, кој би можел да се "иритира" и да препознае антибугарски тенденции, доколку оваа Влада им издаде македонски пасош на некои Македонци од Бугарија? Додека бугарската амбасада во Скопје се пофали како без проблем (значи без законска процедура и без докази) издава бугарски пасоши на македонски граѓани кои едноставно рекле дека се чувствуваат како Бугари, дотогаш Македонци од Бугарија, кои одамна сакаат македонски пасош, веројатно и подготвени на сите можни последици кои би им ги "приредила" бугарската власт, немаат ниту информација како да го остварат она што законот им го дозволува. З. Дарковска