Od vas tolku sakaniot Aleksandar Donski na temata Venko Markovski. Da ne recete posle ne ve informiram kako sto treba. Tuku eve od ovde mozete da zabelezite deka Markovski se deklariral kako Makedonec, a toa nitu vie, nitu bugarskata propaganda ne moze da go smeni! ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- OD MAKEDONEC DO TODOR ZIVKOVIST od Aleksandar Donski Vo ovoj tekst nema da gi analizirame nesomnenite poetski vrednosti na makedonskiot poet Venko Markovski, tuku }e uka`eme na malku poznati momenti od negovata rana politi~ka dejnost. Taka, na primer, malku e poznat podatokot deka Venko Markovski, pred vojnata, ne samo {to bil istaknat konspirativen makedonski nacionalen deec, tuku toj i prakti~no ~lenuval vo rakovodstvoto na edna tajna makedonska organizacija, ~ie ~lenstvo se zalagalo za nezavisna i obedineta Makedonija, so makedonska nacija i zaseben makedonski jazik. Ona {to e interesno e faktot deka ~lenovite na ovaa organizacija sebe si se smetale kako direktni etni~ki potomci na Filip i na Aleksandar Makedonski! TAJNATA ORGANIZACIJA MMOR Imeto na ovaa makedonska ilegalna organizacija bilo MMOR (modificiran zbor od francuskiot zbor mort, {to zna~i: smrt - spored devizata: Smrt ili sloboda!) i taa dejstvuvala glavno vo triesettite godini. Vo vrska so zalagaweto na ovaa organizacija za zaseben makedonski literaturen jazik i za nivnite idei deka Makedoncite se direktni etni~ki potomci na Filip i na Aleksandar Makedonski, svedo{tvo dal nejziniot rakovoditel Blagoja Dimitrov od Skopje, koj vo vrska so ova izjavil: Osnovna zada~a be{e da se zboruva na makedonski, da se kupuvaat knigi. Se formiraa }elii od po trojca ~lenovi i sekoja takva }elija si ima{e svoja biblioteka. Imavme i knigi za Aleksandar Makedonski i seto toa go smetavme kako na{e. Vo vrska so vakvite programski i nacionalni opredelbi na MMOR, svedo{tvo dal i makedonskiot nacionalen deec Dim~e Aximitreski od Prilep, koj i samiot bil ~len na rakovodstvoto na ovaa tajna makedonska organizacija: Nie imavme edna stara kniga za Aleksandar Makedonski. Taka nie se vospituvavme. Go smetavme za na{ kral i sonuvavme za takvo kralstvo {to nekoga{ toj go sozdal. Rekovme deka vo najtesnoto rakovodstvo na ovaa tajna makedonska organizacija (pokraj Aximitreski i Dimitrov), toga{ se nao|al i poetot Venko Markovski, kako i Stojan Jovanovski, a blizok do organizacijata bil i Kosta Racin. Iako Venko Markovski po svoeto politi~ko ubeduvawe glavno bil levi~ar, interesno e deka, koga nekoi ~lenovi od rakovodstvoto na MMOR predlo`ile istata da stapi vo pregovori so KPM, Markovski ne se soglasil so ovoj predlog i glasal protiv. Inaku, vo noemvri 1934 godina, organizacijata MMOR bila probiena, a nekoi od nejzinite ~lenovi bile uapseni od strana na velikosrpskata policija. BUGARSKI SVEDO[TVA ZA MAKEDONSKIOT JAZIK NA MARKOVSKI Podocna, Venko Markovski neposredno pred vojnata, vo Bugarija, objavuval poezija na makedonski jazik. Istaknatiot bugarski pisatel Angel Todorov, vo 1939 godina, napi{al deka jazikot na koj pi{uva Markovski ne e nikakvo bugarsko nare~je, tuku zaseben makedonski jazik: Venko Markovski ne pi{uva na nekoe bugarsko nare~je, tuku na eden lokalen govor, koj pretendira da se razvie vo poseben, oddelen nacionalen jazik. Podocna, pod diktat na bugaro-komunisti~kiot re`im Angel Todorov ja vrti kapata, pa pi{uva probugarski i antimakedonski statii. Istaknatiot bugarski kriti~ar Gana T. Pavlova istata (1939 godina) izjavila deka jazikot na koj pi{uval Markovski odvaj mo`ela da go razbere, za {to & bila potrebna izvesna pomo{: Priznavam deka pesnite na Venko Markovski dosta me izma~ija vo odnos na jazikot i bez izvesna pomo{ ne bi gi razbrala napolno. Vo vrska so jazikot na koj pi{uval Venko Markovski, se oglasil i akademik Todor Pavlov. Vo istata 1939 godina, Pavlov zapi{al: Ovaa poezija i ovoj jazik mo`at da ja igraat i }e ja igraat ulogata na prvoklasno sredstvo za zakrepnuvawe na borbenata narodnomakedonska svest i na vistinskiot progresiven makedonski patriotizam, zave{tan na sekoj Makedonec od site na{i prosvetiteli i revolucioneri. So ovaa promakedonska izjava, dadena u{te pred vojnata, i akademik Todor Pavlov (inaku roden {tipjanec) otpa|a od velikobugarskiot arsenal kako niven cvrst bedem. Sekako deka Pavlov daval sli~ni izjavi i vedna{ po vojnata, iako sebe si glavno se deklariral kako Bugarin i bil ~len na Bugarskata akademija na naukite. Poradi toa {to pi{uval na makedonski jazik, od strana na bugarskata dr`ava na Venko Markovski mu bila ukinata stipendijata. Vo tajniot izve{taj od Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na Kralstvoto Jugoslavija, napi{an na 06.03.1940 godina, vo vrska so izleguvaweto na dvete prvi stihozbirki od Venko Markovski, objaveni vo Bugarija, pome|u drugoto, pi{uva: Venko Markovski, sprotivno na `elbite na Bugarskoto ministerstvo za prosveta, izdal dve stihozbirki na makedonski dijalekt. Poradi toa bil povikan vo Ministerstvoto za prosveta, kade {to mu bilo soop{teno deka }e mu se odzeme stipendijata ako prodol`i da pi{uva na ~ist makedonski dijalekt. Markovski odgovoril deka negovite sonarodnici ne bi gi razbrale pesnite vo kolku bi gi pi{uval na bugarski jazik, a negovite pesni im se nameneti nim. Ministterstvoto za prosveta toga{ mu ja odzelo stipendijata i toj se na{ol na ulica... Markovski inaku e protivnik na VMRO. Za poezijata na Venko Markovski bugarskiot poet Hristo Radevski, vo 1944 godina napi{al: Toj e makedonski poet i re~isi site negovi dela se napi{ani na makedonski jazik, na jazikot {to na{ite golemobugarski {ovinisti go smetaat za bugarsko nare~je, kako i Makedonija {to ja smetaat za bugarska provincija. Venko Markovski u{te pred godini, vo vremeto na {ovinisti~kiot bes kaj nas, izleze so svojata poezija i demonstrativno izjavi deka Makedoncite i makedonskiot jazik se samostoen narod so svoj jazik. MARKOVSKI PEE ZA TITO! Za vreme na Vtorata svetska vojna, vo istata 1944 godina, Venko Markovski napi{al stihovi, posveteni na - Tito!Vo stihovite Markovski pee: Na tebe dru`e Tito pesnava ja pra}am, pod znameto na Goce rodena e v [tab, se rodi v rana esen, na prvi listokap, Ovie stihovi pretstavuvaat fragment od epot Partizani, objaven kako izdanie na NOV i PO na Makedonija. Vo zbirkata Orlite na Makedonija (1945 god), koja zbirka bila objavena vo 2000 tira`, Markovski objavuva pesni posveteni na makedonskite nacionalni borci i partizani: Mir~e Acev, Stra{o Pinxur, Kuzman Josifovski - Pitu, Hristijan Todorovski - Karpo{, Vera Ciriviri - Trena, Kire Gavrilovski - Jane, Krume Volnarovski - Kole, Dim~e Angelov - Gaberot, Dim~e Mir~ev, Kiro Kristev, Man~o Malimanovski, Stojan Sukulovski i drugi. Vo pesnite toj `estoko gi napa|a fa{istite, a gi veli~a partizanite i KPM (no i Stalin). Bugarskiot fa{isti~ki okupator Venko Markovski pogrdno go narekuva kako bolgarski ordi. Taka na primer, vo pesnata posvetena na Hristijan Todorovski - Karpo{, Markovski pee: Se razbivat prugi, stacioni gorat u~astoci letat, a vozoj sa v dim. So Dra`ini bandi, so bolgarski ordi, so Germanci v boj sa ot prvite dni. Ako se znae deka terminot ordi ozna~uva primitivna srednovekovna vojska, toga{ narekuvaweto na bugarskata fa{isti~ka vojska kako bolgarski ordi pretstavuva edna od naj`estokite negativni kvalifikacii na ovaa vojska, dadena koga i da e, od strana na eden makedonski poet. Sekako deka taka e i so ~etnicite na Dra`a Mihajlovi}, koi ovde se nare~eni kako bandi. Vo pesnata za Kuzman Josifovski - Pitu, Markovski pee za CK na KPM: Vo borbata krsten smel orel na Ce-Ka na mladata vojska vo glavniot [tab, vo qubovta {irok ko ramninska reka, vo verata korav ko stoleten dab. Ponatamu, vo istata pesna, Markovski pee i za Stalin: Na ramewa stresnal nepokorna glava go obliva slonce na ve~niot maj, so stalinska qubov on svetot go zavil, i ~ekori tvrdo po rodniot kraj. I vo pesnata za makedonskite partizani Kire Gavrilovski i Krume Volnarovski, Venko Markovski, povtorno pee za Tito i za Stalin: Kade se ~ulo vojnik na Tita, pu{ka da frli, plenik da padne, ne stra ne pla{i, na{i sa dnite na boj ve vikam podleci gadni. I ponatamu: Viorot silen ide od Istok, zbodnal kow alov drugarot Stalin, na{ite dni sa eseni listoj, vas smrt ve ~eka i stra{ni vekoj. I ponatamu: I pee smelo pozdravi pra}a Na Josif Stalin, na mar{al Tito, na svojot narod, na svoite bra}a i v boj gi vika eden do site. Vo pesnata za Vera Ciri Viri-Trena, Markovski povtorno pee za KPM: Mojata vera e `ar {to gori, smrt ne ja gasne na zemja, Ka Pe Em v bojot krepost me stori, i duh mi dade za borba. Sekako deka ova ne se edinstvenite pesni na Venko Markovski, vo koi toj gi veli~a partizanite, Tito i KPM (no i Stalin), a pi{uval i drugi pesni so makedonska nacionalna sodr`ina. Podocna, me|utoa, Venko Markovski, otkako bega vo Bugarija, po~nuva da objavuva pesni so anti-makedonska sodr`ina i da go veli~a Todor @ivkov. Ovde ne sakam da navleguvam vo analizirawe na pri~inite za begstvoto na Venko Markovski od Makedonija (koi verojatno vo golema mera bile opravdani, ako se znae karakterot na jugoslovenskiot totalitaren komunisti~ki re`im), no fakt e deka i toj ja do`iveal tragi~nata sudbina na mnozina toga{ni intelektualci, koi bile prinudeni (bilo poradi svojot li~en opstanok, bilo poradi direkten pritisok od strana na totalitarnite re`imi) da go prodavaat svojot talent na politikata. Venko Markovski nesomneno e talentiran poet i nie treba so po~it da se odnesuvame kon negovite makedonski nacionalni projavi, no makedonskite bugaromani treba kone~no da prestanat podmolno da go koristat ovoj tragi~en poet za svoite antimakedonski stavovi. Makedonskite bugaromani denes gi citiraat probugarskite i antimakedonski izjavi na Venko Markovski {to gi daval pred krajot na svojot `ivot za vreme na bugarskiot komunisti~ki re`im, no spored ovde navedenite citati, pove}e od o~igledno e deka bugaromanite voop{to ne treba da smetaat na Venko Markovski kako na svoj ,,cvrst bedem".