|
ЕКСКЛУЗИВНО: ФЕЉТОН СО СВЕДОШТВА НА ПРОТЕРАНИТЕ МАКЕДОНЦИ ОД ЕГЕЈСКА МАКЕДОНИЈА (1)
Грците нe нарекуваа Бугари
Грците нe нарекуваа Бугари. Сиромашните селани се надеваа дека во ЕЛАС и во ДАГ ќе ги добијат своите права. Токму затоа и масовно се приклучуваа во движењето, вели Ристо Менчев, учесник во Граѓанската војна
Некогашниот учесник во Граѓанската војна, дедо Ристо Менчев, е роден на 18 август 1928 година, во гратчето Гуменџе, Кукуш. До 1896 година, ова гратче било чисто македонско, односно сите 3.500 жители биле Македонци. Во текот на наредните години во него се доселиле Маџири од Мала Азија, Кавказ, така што се изменил етничкиот состав, па Македонците сочинувале две третини, Маџирите, или новодојдените, една третина од вкупното население. Тамошниот македонски народ бил угнетуван, а Македонците не можеле да го користат македонскиот јазик. Немале цркви, училишта, односно немале никакви права. Биле носени во заточение, во концентрациони логори. Менчев објаснува дека луѓето не можеле слободно да одат ниту на нива. Кога оделе на земјиштето за да го обработуваат, пред нив марширала војската, а потоа се движеле селаните. Подоцна ним им бил конфискуван и имотот.
"Беа малтретирани само затоа што беа Македонци. Тоа особено се случуваше во време на диктатурата на Метаксас. Грците но нарекуваа Бугари. Сиромашните селани се надеваа дека во ЕЛАС и во ДАГ ќе ги добијат своите права. Токму затоа и масовно се приклучуваа во движењето", додава Менчев.
ГИ ПРОДОЛЖИВМЕ ИДЕАЛИТЕ НА ГОЦЕВАТА ВМРО
Пред да се формира Демократската армија на Грција, во селата и во градовите во Егејскиот дел на Македонија, во текот на 1945 година, постоеле комитети кои дејствувале илегално. Нашиот соговорник раскажува за тоа како во мај, во селото Крива, во заседа биле убиени 8 луѓе. Истото се случило и во ноември истата година кога од страна на грчките монархофашисти во селото Баровица, Гуменџе, биле убиени уште 8 лица.
Во август 1946 година Менчев му се приклучил на одредот на НОФ во кој имало триесетина лица, кои биле стационирани на Пајак Планина.
"Во ноември 1946 година нашите сили се обединија со Грците. Јас останав на Пајак Планина. Некои заминаа за стара Грција. Бев курир на Главниот штаб. Дејствував на потегот Пајак Планина, Кожув-Кајмакчалан. Грците се бореа за социјална слобода, а ние за национална. Грците бараа да бидат рамноправни во грчкиот Устав. А ние во континутет ги продолживме идеалите на Гоцевата ВМРО. Всушност, и мојот татко беше стар Илинденец. Сиромашните селани веруваа во тие борби, беа во комунистичкото движење, во народноослободителната борба, во Граѓанската војна, и во тие рамки очекуваа да ги добијат своите права", вели Менчев.
Тој се сеќава дека битки се воделе во Војница, во Гуменџе. Таму немало фронт како на Грамос, Вичо, Преспа.
"Партизаните ќе удреа на Бојница, па ќе се повлечеа на Пајак Планина. Удиравме и на Гуменџе. Таму беше грчката полиција, но гратчето не можевме да го држиме под контрола. За време на Граѓанската војна во Ениџе Вардарско загинаа 300 луѓе. Жртви имаше и во Гуменџе".
МОНАРХОФАШИСТИТЕ ГИ ЗНАЕЈА СИТЕ ПОДАТОЦИ ЗА МЕНЕ
Курирската служба која ја извршувал нашиот соговорник, како што објаснува самиот, подразбирала собирање информации од воен карактер. Тие се однесувале на движењето, на контактите со месното население, а им помагал и на оние кои сакале да се вклучат во ДАГ. Во текот на оваа служба, во април 1947 година бил фатен од страна на монархофашистите, потоа ослободен. На Пајак Планина бил ранет.
"Од Пајак Планина отидов на Каракамен Планина за да земам една чета. Додека се вратив поминаа два-три дена. Нашите водеа битка на Пајак Планина, но затоа не ме известија. По битката се повлекле кај Гевгелија. Кога се вратив на познатото место, непријателот ме фати и така настрадав. Всушност, Демократската армија се повлече, а мене ме предал некој од ДАГ. Монархофашистите ги знаеја сите податоци за мене. Всушност, кога се водеше борба, некои од оние кои беа заробени му даваа информации на непријателот. Тие знаеја многу повеќе за нашите команданти, за кои јас немав толку информации", вели Манчев.
Во таа област имало и тајни пунктови на ДАГ, кои илегално одржувале контакти со другите земји. Со нивна помош Менчев бил префрлен во Катлановската болница.
"Оние кои ќе оздравеа ги враќаа на фронтот, а мене ме испратија во Романија. Таму бев учител во детскиот дом "Турѓеш". Децата учеа и на романски и на македонски јазик. Во Романија живеев 27 години. А во ноември 1976 година се вратив во Македонија", посочува Менчев.
Тој се потсетува и на моментот кога во 1947 година во Гевгелија дошла Балканската комисија, која всушност била на страната на монархофашистите.
ВИЕ НИКОГАШ НЕМА ДА ЈА ВИДИТЕ ГРЦИЈА
"Комисијата дојде во Гевгелија за да види што се случува со Граѓанската војна во Грција. Таа се интересираше за тоа кој и доставува помош на ДАГ. Луѓето на ДАГ, прогонети од Егејскиот дел, кои беа сконцентрирани во Скопје и во Гевгелија, дојдоа на средбата. Од Комисијата ги побараа своите права. Тогашниот грчки премиер Садарис, кој беше дел од таа Комисија, им рече: "Вие никогаш нема да ја видите Грција". Претставници на ваква Комисија отидоа и на Грамос", потенцира Менчев.
ВЕЧЕР пренесува дел од книгата Аргументи од црниот тефтер на жртвуваните", каде се пренесени потресните автентични сведоштва на седумдесетина учесници и жртви на Граѓанската војна во Грција.
Автори на книгата се Жаклина Митевска и Ташко Јованов, а издавач е Здружение на сетинци и попадинци од Лерин во Македонија.
ПОДГОТВИЛ: Дејан ТРАЈКОСКИ
Продолжува:
|
Грците нe нарекуваа Бугари
