Еве ти сторија .......... / Политика, Свят / Македония

Писатели, министри и бугарофили
Проконзул на ридот на камилите

Милован Стефановски

Познато е дека Балканците, и кога се соочуваат со најтешки моменти, неги напушта шегобијноста. Така, во екот на најжестоките воени дејства предизвикани од косовската криза, во Скопје можеше да се слушне и ваков виц:
Бугарите испратиле свој мисионер за да види што се случувана Косово. По некој ден мисионерот се вратил во Софија, но без една нога, со патерици. Кога го прашале што му се случило, тој одговорил: кога дојдов на границата меѓу Македонија и Косово видов една табла на која пишуваше "мини" и - аз минах!

Е, така е во вицовите, а во нашата културнастварност по конституирањето на новата власт, во министерскиот ресор задолжен за културата - мина Димитар Димитров. Тој мина, а по само шест-седум месеци нашата култура е на патерици. Не од немање пари, затоа што тие недостигале во културата и во минатите времиња, ами одсе' по нагласеното забегнување преку Ридот на камилите (Деве Баир - на турски значи Ридот на камилите).

Откако Македонците се изборија за своја државност (иако прво во федерација) Димитар Димитров е трет писател челник во ресорот за култура, а прв по осамостојувањето. И, ако некој се понадева дека Друштвото на писателите на Македонија, како најстара писателска асоцијација во земјава, барем за нокте ќе има по поволна положба во државната културна политика, пред се', со помош на својот член Димитар Димитров, кој од својата прва книга "Овчарче" (раскази,1960) се искачи до министерска фотелја, илузиите веднаш ги растера самиот министер - писател.
Имено, уште во еден од првите негови јавнинастапи, на МТВ, меѓу другото, кажа дека не му се допаѓа името Друштво на писателите на Македонија, односно дека тоа "на Македонија" е вишок бидејќи во друштвото не членувале сите писатели на Македонија! Во тој настап не пропушти да каже и дека ДПМ е под влијание на Сојузот на борците од НОВ и на партијата што до пред неговата била на власт во Македонија. Мора да се признае, многу трпелив писател! Се воздржувал цели 29 години (член е на ДПМ од 1970 година), не како обичен, ами како министер на колегите-писатели да им каже под чие влијание биле цело време. Знаел, а не кажувал. Сепак, никогаш не е доцна - може би ќе гиизведе на вистинскиот пат и правец што тој ќе го посочи. Кога е вопрашање, пак, правецот министерот за култура сега не чека да минуваатгодини и децении. Во она што значи писателска сфера и литература брзо-брзо на клучните места што се во негова надлежност назначи борци,ама од еден друг, негов сојуз.

Помалку или повеќе, борци и досега докажани во негирањето на македонскиот јазик, правопис, азбука, литература и конечно - македонска нација. Тие свои борци, независно однивното неоформено образование или поширока вредносна верификација, актуелниот министер за култура ги постави на места како што се негов советник за издавачка дејност, претседател на комисијата за издавачка дејност, па уште и директор на Националната библиотека "Св. Климент Охридски", претседател на Управниот одбор на СВП и тн. Кога ќе види, чуе или прочита што прават овие борци, што кажуваат или пишуваат за"македонизмот", и најнеупатениот во "македонцките работи" мижејќи и назад газум ќе го погоди правецот што ни го посочува министерот за култура Димитар Димитров. Во таква ситуација човек каде и да се заврти, ќе го види Ридот на камилите. Во меѓувреме, борците од овој Сојуз ревносно го расчистуваат патот. Една од основните задачи на министеротза култура е да ја згасне најстарата и единствено активна писателска асоцијација во земјава - ДПМ. Прво преку затворањето на сите финансиски вентили за каков било проект или активност на Друштвото. Потоа преку обидот единствената македонска ревија за литература"Стожер" да престане да излегува. И конечно, преку буквалното бришење на најмалку триесетина врвни македонски писатели од годинешната издавачка програма што ќе биде финансирана од ресорното министерство.

Тоа што ја "лапнаа" поетска Струга и ја дадоа во рацете на"подобни" писатели е посебна приказна. Сегашниот в.д. директор на СВП во претходниот систем пишуваше прекрасни стихови за Тито и сега требада не' убеди дека комунистите со пиштол го натерале да му се пробудат музите. Претседателот, пак, на Управниот одбор на меѓународниот поетски фестивал во Струга е раководител и на базата на министерот за култура (ПИНГД "Наше дело", каде што неговите соборци ги објавуваа "вистинските вредни дела".) Затоа власта деновиве ги "награди" со 5,8 милиони денари и пак затоа тие ќе ја бранат од дестабилизацијата што се заканува од ДПМ и од "државниот удар што го подготвуваа македонските писатели", заедно со претседателот на државата. Но, тие навреме го открија и ја спасија и власта и државата! Е, редно е да се каже и некој збори за првоборецот, актуелен директор на НУБ "Св. Климент Охридски". И ако според сопственото признание, овој самонаречен писател е многуплашливо човече и си го знае "дијаграмот на стравот", министерот за култура, небаре сака да го жртвува, постојано го пика во првите борбени редови. Прво го постави за претседател на комисијата за издавачка дејност и му ја тутна Аспаруховата сабја да парчосува се' што е вредно во македонската литература. Отпосле се разбра дека целта била да се отвори пат за млади литературни фиданки, ама по можност да личат на сечачот.

Судејќи според тоа како му тргна работата годинава, директорот на НУБ сигурно сонува дека в година ќе отвори не пат, туку булевариште по кое ќе трчкаат само бугарофилчиња (да му е страв на човека да излезе надвор да не згази некое). Веднаш потоа овој првоборец и омилен писател на министерот за култура седна во директорската фотелја на националната библиотека. И сега не преостанува ништо друго освен човек да го жали: наместо награда, министерот го казни ката ден да бидево друштво со делата на македонските писатели што не може да ги поднесе. Многу подобро ќе беше министерот за култура да го назначеше својот првоборец за проконзул! За помалку упатените, проконзул е заедничкиот предок на човекот што според науката живеел пред околу 25 милиони години. Не е научно докажано, но белки тогаш сме биле едно сонародот од другата страна на Ридот на камилите, а од оваа страна гарант немало бугарофили. Ниту пак табли со натпис "мини"!

(Авторот е претседател на Друштвото на писателите на Македонија)