|
http://www.ilinden.mk/vest_ilinden_meridijani.asp?vest=\Meridijani\Turski%20dokumenti%20za%20Ilinden.htm
СЕ РАЗГОРУВА БИТКАТА ВО СЕЛЦЕ (ЖУПА), ДРИМКОЛ И ДЕБАРЦА. ДЕБАР ОСТАВЕН БЕЗ ВОЈСКА. СТРАВ ОД ПРОШИРУВАЊЕ НА ВОСТАНИЕТО
ТЕЛЕГРАМА ОД РЕКА
Бр. 439,120 зборови, испратена во 5,30 часот, дење, службено; почнато
(предавање) во 10 часот, дење, на 23 јули (5.8).
ДО ВИСОКИОТ ГЕНЕРАЛЕН ИНСПЕКТОРАТ НА РУМЕЛИЈА
Одговор (на пратката од) 22 јули '319 година (4.8. 1903 г.).
Бугарите се кренаа на востание не само во реонот на Охрид туку и во реонот на Дебарската нахија, Селце и во Дримкол.Поради тоа, одвај вчера од составот на присутните во Дебар два и пол табури шестотини војници се упатени кон гореспоменатите места и од вчера наваму водат борба. Исто така, денес е испратена дополнителна сила од околу триста војници, со муниција. Според содржината на денес примениот рапорт, царската војска ги натерала Бугарите од нахијата Селце, да се повлечат во правец на селото) Локово од Дебарца. Притоа е ранет јузбашијата Хусеин ага, а еден војник загинал. Бидејќи загубите на Бугарите достигнале до дваесет и пет, ги напуштиле претходно фатените оусии и се повлекле во шумите. Поради тоа што ги има преку илјада и петстотини, не би било можно да се води борба со атакување. Командантот на гореспоменатиот одред јавува дека е принуден на одбрана бидејќи на правецот на кичевскиот Извор не е на показ поголем настан, се стравува од побуна на селата Галичник, Лазарополе и на други бугарски села Од даденатз веродостојна вест, делумно наоружани, Бугарите од голобрдската Јабланица продираат во правецот на Дебарца. Против нивното дрско настапување секако ќе има потреба од воена сила надвор од ова, во Галичник се наоѓаат дваесет и осум војници, во Лазарополе осумдесет и два и во Гари осумдесет војници, а во реонот на Јабланица триесет.
Земајќи предвид дека за попречување на дрскоста на дримколските Бугари што ги уништуваат телефонските жици, во тие места е упатена сила од осумдесет војници, сега во караулата со муниција се останати дваесет и во маалото Варош петнаесет војници. Доколку тука се вклучат поштарот и болниот писар, нема останато други војници.
Заради очекуваните настани и локални борби, што ќе ги предизвикаат реканските Бугари е согледана потребата од уште два табура, од Н. В. командантот Шемси паша, кој се наоѓа во Љума, одново за помош се побарани два табура, преку нивното повторно враќање назад.
Освен аскерот кој од Дебар е префрлен во Дебарца, ниту еден булјук воена сила повеќе не е префрлен од Охрид. Така е доставено. Ферман. На 23 јули '319 година (5.8.1903 г). Дебарски мутасариф и командант миралај Хасан Тахсин (Бр.1354/3).
(Извор: Турски документи за Илинденското востание, Архив на Македонија)
ДО ВИСОКИОТ ГЕНЕРАЛЕН ИНСПЕКТОРАТ НА ЦАРСКИТЕ ВИЛАЕТА НАРУМЕЛША
Како што е соопштено и со нашата понизна телеграма од 21 јули '319 година (3 август 1903 г.), во понеделникот вечерта, на истата дата, насобраните бројни христијански востаници извршија ненадеен напад врз касабата и се дрзнаа на жесток начин да го ползуваат оружјето. Меѓутоа, во резултат на итно преземените мерки, споменатите востаници избегаа, без да ги остварат замислените цели. Иако при бегањето имаа намера да ја запалат познатата воденица и со неа поврзаниот мост, кои се над Битолското џаде, во тоа не успеаја. Единствено ја оштетија телефонската линија. Во истата ноќ, еден силен воен одред бил излезен да постави заседа во селото Подвис во Копачка. Дознавајќи дека кај месноста Извор, од споменатата Копачка, чии жители се исклучиво Бугари, се уште трае борбата на опколениот одред од страна на Бугарите, веднаш побрзал и во резултат на жестокиот судир востаниците биле растерани, а одредот бил ослободен од блокадата. За време на борбата како последица на отворениот огин од страна на востаниците, изгореле: караулата, џандармериската кула во нејзиното соседство, два ана и две куќи, За време на борбата многу од востаниците загинале.
И пак во истата ноќ, воениот одред од Цер, кој дознал дека ќе биде опколен, спасувајќи ги оружјето и муницијата, ги оставил другите работи со дел од бајонетите. Само што се извлекол од местото, започнал борба со Бугарите, кои од фатената позиција кај селото Слп, оддалечено на еден час, масовно атакувале. За време на битката, која траела близу дванаесет часа, на востаниците им биле нанесени големи загуби, додека кај царската војска немало никаква загуба. Тие се повлекле во планињето. Истовремено, од страна на бугарските востаници била опколена и караулата кај Теќе, која е над Прилепското џаде. Бил направен обид да се урне и соседниот мост, но тоа не им успеало. Се повлекле од борбата и при гонењето дале пет жртви. При повлекувањето запалиле една напуштена џандармериска кула.
Натерани на повлекување од касабата, востаниците и револуционерите се утврдиле на ридјето на Вранештица и Карбуница. И кога селото Карбуница вчера наутро било блокирано, како резултат на долготрајните борби што ги воделе одредите рано в зори излезени во потера, тие пак успеале да избегаат во планините. Во жестоката битка што при потерата се одиграла на ридјето на Кладник, на гореспоменатите востаници им биле нанесени големи загуби, па тие се повлекле кон Долно и Горно Црско.
Собирачот на даноците, Тефик Ефенди, кој со цел да оданочува се нашол во Копачка со уште дваесет припадници на еден војнички одред, се до вчерашниот ден наидувал на напади од востаниците на различни места. Во борбите царските војници имале само еден загинат и еден ранет. Вчера вечер пристигнал во централната каза.
Споменатите востаници започнале со напади врз муслиманските села на различни пунктови. Непрекинатите настојби на испратените одреди резултирале со попречување на демонските намери и со неоставање простор за прекин на спокојството, па одредите се вратиле назад. Меѓутоа, имајќи страв од напади на востаниците, неколку лица од муслиманското население на две-три села, заедно со семејствата, во касабата си донесле еден комплет предмети. Во тие села денес отишол еден одред со преку сто и педесет војници, па денес одново /избеганите/ ќе се вратат во нивните села.
Во борбите до денес од џандармеријата има еден загинат, а од царската војска двајца загинати и осум ранети лица И од муслиманското население за време на побуната имало осум загинати и десет ранети лица.
Тековната ситуација остана непроменета се до квечерината на вчерашниот ден. Во битката на височинките кај Кладник, запленети се една бомба и комплет од различен вид оружје, документи и други работи. Благодарение на усогласените мерки под егидата на Н. В. Султанот, на востаниците не им е оставена можност за насилничко дејствување и, давајќи голем број жртви, тие биле поразени. Исто така, под селото Слп запленети се два коња кои пренесувале муниција за востаниците. Меѓутоа, внатре во казата, во Копачка, Цер, Слп, Брод и целото бугарско население во Рабетинкол, прифаќајќи го оружјето, им се приклучило на месните чети и од поодамна се собира (обединува). Поради тоа, под егидата на силата на Султанот, од една страна се оди на нивното уништување и истребување, а од друга страна, во овој момент, се работи за заштита на некои од муслиманските села од востаничките напади.
Се молите да не удостоите со Вашата среќна помош, преку испраќање на една голема воена сила, заради заднинско прогонување на споменатите востаници, заради целобна стабилизација на мирот и за појавата на движења на бугарското население да се попречи (?). Ферман.
На 23 јули'319 година (5.8.1903 г.).
Кичевски кајмакам
Џелал
Во Гостивар пристигнало на 24 (6.8.1903 г.).
(Бр. 1355/1)
(Извор: Турски документи за Илинденското востание, Архив на Македонија)
И това е само една малка част от всички документи....
Очквам локумите на Македонец & co....
|
Я-я-я, какво пише в www.ilinden.mk:
