|
БЦ рече:
Гаранции дека ке успееме нема.
Но со политиката коя денес е официялна во Македония, гаранции дека нема да успееме има.
Почитуван Претседателе,
Почитувани пратеници,
Почитувани членови на Владата,
Ваши екселенции,
Дами и господа,
2008-ма е година коя го промени светот. Многу нешта кои само пред една година ни изгледаа еднаш засекогаш зададени, нешта кои ретко кой ги доведуваше под прашане, заминаа во историята.
Наспроти сите поделби и конфронтации, глобалната криза покажа до коя мера денес човештвото е во финансиско-економската сфера поврзано и меѓусебно зависно. Секое сериозно пореметуване кай било коя од големите економии предизвикува последици кои ги чувствуваат сите.
Либералниот концепт на уредуване на економията сериозно го разниша сопствениот кредибилитет. Никой повеке не тврди дека пазарот е единствениот регулатор, а профитот найдобриот двигател напред. Се трага по нови дефиниции на улогата на државата кои ке можат да одговорат на новите предизвици.
Барането на западните демократии упатено до Кина да одигра клучна улога во зачувуването на меѓународниот финансиски поредок е нешто што само пред неколку години беше незамисливо.
Той факт, но и многу други како на пример збиднуваната во енергетскиот сектор или руската интервенция во Грузия наявия нови прераспределби на мокта и влиянието во светски рамки.
Претседателските избори во САД срушия многу стереотипи, ги потврдия найвисоките вредности на демократията и пробудия нови надежи и очекувана не само кай американската нация туку и низ целиот свет.
Се случия крупни промени и во нашиот регион. Албания и Хрватска добия покани за членство во НАТО Алиянсата, Косово прогласи независност, Србия и Црна Гора се на прагот на стекнуване кандидатски статус за членство во Европската уния. Случуването во и околу Северно Косово, како и проблематизирането на уставното уредуване на Босна и Херцеговина покажуваат дека работата околу целосното и трайно стабилизиране на регионот се уште не е завршена.
Почитувани пратеници,
Република Македония е мала и млада држава. Ние, ниту можеме да ги менуваме, ниту смееме да ги игнорираме глобалните процеси. Она што можеме и мораме да го направиме е благовремено да го предвидуваме развойот на настаните и со своята политика да направиме се, позитивните консеквенци од тие глобални процеси по нашата земя да ги валоризираме што е можно повеке, а негативните последици максимално да ги ублажиме и амортизираме.
Грешка коя не смееме да си я дозволиме и коя може скапо да не чини е извлекуване на погрешни заклучоци и врз основа на нив дефиниране на погрешни политички приоритети и концепти. Глобалната криза не е шанса, туку опасност за нашата економия. Изолацията не е предност туку хендикеп. Процесите во регионот и во светот, не я намалуваат туку я зголемуваат важноста на нашето интегриране во НАТО и во Европската уния. Што побрзото и што поуспешното остваруване на евро-атлантските перспективи мора да биде наш найвисок приоритет.
За жал,токму на овой план, во оваа 2008-ма година не само што не го остваривме планираниот напредок туку се соочивме со тешко разочаруване и неисполнети очекувана.
На Самитот на Алиянсата во Букурешт, Република Македония не я доби очекуваната покана за полноправно членство.
Во годишниот извештай, Европската комисия не даде препорака за почеток на пристапните преговори со Европската уния.
Со други зборови и двата, инаку меѓусебно компатибилни процеси кои не водат кон евро-атлантските структури се целосно блокирани со сите последици кои од таквата состойба произлегуваат за нашата земя. Како се доведовме до една таква ситуация? Колку од ова што ни се случува е резултат на нашите грешки и заблуди, а колку на фактори од надвор на кои не можевме да влияеме?
Знам дека околу овие прашана во македонското општество постоят различни, честопати и спротивставени оцени. Се додека е тоа така, се додека не ги усогласиме нашите ставови за она што сме го направиле, не е исполнет првиот и неопходен предуслов за создаване на политичко единство за нашето идно дејствуване во однос на реализацията на нашите стратешки определби.
Во однос на НАТО интеграцията и Самитот на Алиянсата во Букурешт, сакам ясно и недвосмислено да истакнам дека сите критериуми и стандарди за членство од наша страна беа исполнети. Тоа беше оценка на сите членки на Алиянсата, без исклучок, вклучително и на Република Грция.
Во однос на спорот со Грция околу името на нашата земя како можна пречка за добиването на покана, од наша страна, и пред и на самиот Самит во Букурешт беше на найдиректен начин демонстрирана неопходната флексибилност и подготвеност за разумен компромис.
Со други зборови, се што зависеше од нас, се што можеше да има битно влияние на конечната одлука во Букурешт, од наша страна беше направено. Единствената причина заради коя не добивме покана и не станавме членка на НАТО е ригидниот став на Грция и нејзината неподготвеност ниту да го прифати понуденото компромисно решение ниту да я почитува Времената спогодба од 1995-та година. Нашиот южен сосед грубо я злоупотреби своята позиция на држава - членка и принципот на взаемна солидарност во рамките на Алиянсата.
Тоа е вистината за Букурешт. А коя е вистината за периодот по Букурешт? Заклучокот на Самитот во однос на Република Македония создаде нова реалност за коя не сум сигурен дека сите во државата сме наполно свесни или во наймала рака дека подеднакво сериозно я третираме.
Имено, НАТО со свойот финален став индиректно го верифицираше ставането на Времената спогодба вон сила и посочи дека единствениот начин за наш прием во Алиянсата е изнаогяне на взаемно прифатливо решение за спорот околу името. Ние со право можеме да тврдиме дека ваквиот исход не е ниту фер, ниту праведен. Но, со тоа нема да ги промениме работите. Треба да се соочиме со фактот дека во меѓународните односи покрай фер принципи и правни норми постоят интереси и однос на сили, кои многу често се и решавачки.
Американската администрация на чело со претседателот Буш, коя беше главен промотор и поддржувач на нашето интегриране во НАТО, соочена со новонастанатата ситуация явно и директно ни я понуди своята помош за успешно привршуване на преговорите со ясно потенциране дека евентуалното решение мора да биде правично и никако на штета на Македония. И уште нешто. Дека заради претстойните претседателски избори во САД на ваквите добри услуги можеме да сметаме во периодот до крайот на септември 2008-ма година.
Во оваа прилика сакам да я искажам моята оценка дека никогаш во нашата история, ниту како народ, ниту како држава не сме имале толку отворена и искрена поддршка од влиятелен меѓународен фактор каква што во овой период имавме од наймокната земя во светот - САД.
Процесот кой отпочна со соработката во Ядранската група, со нашето учество во мисиите во Ирак и во Авганистан, па преку признаването на нашето уставно име во 2004-та се до пост-букурешкиот период е нешто што можеби никогаш нема да се повтори, нешто што едноставно моравме максимално да го искористиме.
Случайно или не, на истиот период од април до октомври оваа година реферираше и комесарот Оли Рен, кой во име на Европската комисия ни ги посочи осумте одредници (бенч-маркови) кои мора да ги исполниме доколку сакаме во годишниот извештай на Комисията да се найде препораката за почетокот на преговорите со Унията.
Почитувани пратеници,
Човек без приятели е сиромашен човек. Држава без приятели е немокна држава. Но ниту еден приятел без разлика колку е искрен и колку е голем не може да ни помогне ако тоа самите не му го овозможиме. Кай нашиот народ има една изрека: „Човек со сила може да ти земе, со сила не може да ти даде„.
На крайот на краиштата, државата е наша, одлуките се наши, но и одговорноста е наша.
Целокупната логика говореше дека после Букурешт мора максимално да се мобилизираме, да постигнеме внатрешен консензус и целосно да се посветиме на преговорите со Грция и на спроведуване на реформите неопходни за исполнуване на осумте поставени услови за добиване на датум за почеток на преговорите со Европската уния.
Често пати ме прашуваат дали сум сигурен дека во той случай процесот во Нујорк успешно ке завршеше. Дали сум сигурен дека Грция нема да останеше до край непопустлива и дека нема да поставуваше услови кои ние едноставно не можеме да ги прифатиме.
Ниту можам да бидам сигурен, ниту некой такви гаранции за позитивно решение на проблемот може да даде. Она што го знам е дека ние, заради самите нас и иднината на нашата земя, моравме да се обидеме. И дека шансите за поповолен компромис за нас беа поголеми со отколку без инволвираност на оваа американска администрация во процесот.
Од тие причини сум убеден дека одлуката да се оди на предвремени парламентарни избори во юни беше погрешна.
Тоа мислене го имав тогаш кога и говорев пред ова Собрание и уште повеке денес кога за жал развойот на настаните ги потврди моите стравувана.
Наспроти уверуваната дадени од страна на премиерот и Владата дека изборната кампана и периодот на конституиране на новата коалиция нема да го успорат или попречат ниту процесот на преговори околу спорот ниту исполнуването на условите за добиване на датум за почеток на преговорите со ЕУ, се случи токму спротивното.
Факт е дека во периодот од петте клучни месеци ние ниту преговаравме, ниту спроведувавме реформи. Тврдам дека за политичките партии немаше ништо значайно да се промени доколку изборите ги одржавме при крайот на годината, но дека за иднината на нашата земя и нашите грагяни тоа ке беше голема разлика. Имавме голема шанса и наша обврска беше да се обидеме да я искористиме. Дали и кога такво нешто ке се повтори никой не знае.
Во однос на годишниот извештай на Европската комисия во кой не се содржеше препорака за одредуване на датум за почеток на преговорите треба чесно и објективно да соопштиме дека таквкиот исход нема никаква врска со спорот околу името со Грция.
Ние не стигнавме до точката каде Грция евентуално би можела да не попречи.
Едноставно не ги исполнивме условите кои ни беа зададени и со тоа самите се оневозможивме трета година по ред да го направиме посакуваниот исчекор.
Конечно, во октомври медияторот Нимиц излезе со нов предлог пакет за решаване на спорот. Дел од решенията содржани во него за нас беа неприфатливи.
Од нас се бараше да ги изнесеме нашите забелешки и предлози за измена на содржината. Ние тоа не го направивме. И покрай сите претходни укажувана и од страна на медияторот и од страна на нашите приятели и поддржувачи дека вракането на двойната формула не е пристап за преговори и решаване на спорот туку за нивно замрзнуване, Премиерот реши токму тоа да биде нашата позиция.
Почитувани пратеници,
На парламентарните избори еден од слоганите на опозицията беше: „И уставно име и НАТО и ЕУ„.
Одлично, кой тоа не би го поддржал, ама не е можно. Владеячката партия я обвини опозицията за манипулация со грагяните и я прозва да обясни како мисли тоа да го реализира.
Денес Владата на Република Македония токму той нереален слоган го промовира во официялна политика на нашата земя. Денес Владата е таа коя е должна на грагяните да им обясни како мисли тоа да го реализира. На 17 ноември 2008-ма година Владата без било какви претходни консултации со мене, како Претседател на државата, поднесе тужба против Република Грция пред Меѓународниот суд на правдата за прекршуване на Времената спогодба од 1995-та година.
Уште еднаш ке повторам - тоа е апсолутно легитимна постапка. Во Букурешт Грция я прекрши Времената спогодба и го попречи нашето интегриране во НАТО. Клучното прашане е дали таквата постапка е и корисна за нас. Дали не приближува или не оддалечува од остваруването на нашите национални и државни интереси - членство во НАТО и ЕУ. Тужбата отвора низа неизвесности. Ке споменам само дел од нив:
1. Никой не може да гарантира колку судската постапка ке трае. Оптимистичките предвидувана на Владата се помеѓу три и пет години. Постоят низа случаи пред Меѓународниот суд кои траеле многу подолго, некои од нив и цели децении.
2. Никой не може да гарантира каква ке биде конечната пресуда на Судот, односно дали таа ке биде позитивна за Република Македония.
На сите ни е ясно што се случи во Букурешт. Но Судот ке одлучува врз основа на формални докази, а не врз основа на политички анализи и логицирана.
3. Дури и кога пресудата би била во корист на Македония не постои ефикасен механизам со кой Грция би се натерала да я спроведе одлуката на Судот, односно да се врати на почитуване на Спогодбата. При евентуален таков исход ние би добиле само морална сатисфакция но клучната цел - членство во НАТО и ЕУ повторно не би я постигнале. Наявите на Владата дека самата тужба нема да ги отежне туку ке ги интензивира преговорите е исто толку нереална и нелогична како и оние дадени во април дека во текот на изборната кампана посветено ке преговараме и успешно ке спроведуваме реформи.
Почитувани пратеници,
Жалам што морам да констатирам дека во еден подолг временски период вистински преговори за разрешуване на спорот со Грция нема да има. Сосема консеквентно, тоа значи дека во истиот той период членство во евро-атлантските структури за Република Македония исто така нема да има. За таа реалност треба да бидеме наполно свесни како и за последиците кои од тоа ке произлезат.
Основната причина за тоа е непопустливиот став на Грция односно нејзиното кршене на меѓународните правни принципи и газене на основните демократски вредности и начела. Меѓутоа, ние на политиката и однесуването на Грция ниту можевме, ниту ке можеме да влияеме. Што се однесува до нашите грешки, нашите погрешни проценки и лошо поставени приоритети, а нив во овой период ги имаше многу, одговорноста е наша и исклучиво наша. Со користене на популизмот и злоупотреба на патриотските чувства на грагяните, со поделбите на патриоти и предавници, со креиране на атмосфера дека ние во НАТО и ЕУ сакаме ама не мораме, дека Владата има алтернативна стратегия за сестран економски, демократски и општествен развой на државата и без наше интегриране во евро-атлантските структури, ние самите го испишуваме сценариото и го трасираме патот за голем историски пораз.
Повикот за создаване единство врз ваква платформа е всушност повик за регрутиране на соучесници и поделба на одговорноста за спроведуване на една губитничка политика однапред осудена на неуспех.
Во изборот кой власта денес го нуди во Македония или целосно да се поддржи нејзината политика или ке бидеш прогласен за предавник, яс доброволно и со целосна одговорност решавам да останам на нејзината листа на предавници. А не се сомневам дека времето ке покаже што е вистински патриотизам и кои се вистинските патриоти.
Почитувани пратеници,
Не постои, ниту пак може да постои сериозен алтернативен концепт за иднината на Македония и на нашето интегриране во НАТО и ЕУ. Се друго не е развоен концепт туку борба за гол опстанок. Тоа е аксиома коя важи не само за нашата земя туку и за сите други држави од западен Балкан. Тоа е резултат на новото реконфигуриране на Европа кое се смета за апсолвирано прашане за сите релевантни меѓународни фактори. И за оние кои припагяат на НАТО и ЕУ и за оние надвор од овие структури.
Без успешни евро-атлантски интеграции нема да имаме позначаен прилив на странски инвестиции, нема нови работни места, нема намалуване на невработеноста и сиромаштията.
Без членство во НАТО и ЕУ нема посилен економски развой, нема трайна политичка стабилност и безбедност.
Доколку во подолг временски период останеме без ясна евро-атлантска перспектива ке се появи опасност за зачувуване на меѓуетничкиот баланс во државата, нешто до што толку тешко дойдовме и на што се потпира стабилноста и напредокот на земята.
Токму затоа, а не затоа што сакам или затоа што ми е мило, сметам дека треба да се обидеме да го решиме, а не да го одлагаме спорот со Грция, треба да се обидеме да дойдеме до компромис со кой ке го заштитиме нашиот национален идентитет, да го одбраниме името на нашиот народ и нашиот язик како македонски и во исто време да я отвориме вратата за наше членство во НАТО и ЕУ.
Повторувам уште еднаш, го користам терминот „да се обидеме„. Гаранции дека ке успееме нема. Но со политиката коя денес е официялна во Македония, гаранции дека нема да успееме има.
Почитувани пратеници,
Дозволете сосема накратко да се задржам на уште две прашана кои спагяат во доменот на надворешната политика.
1. Република Македония со признаването на независноста на Косово я констатираше новата реалност во регионот. Наш интерес е во иднина да развиваме добри и приятелски односи со новиот сосед. Сметам дека секоя прилика од наша страна мора да биде искористена за да предупредиме дека било какво сценарио кое може да води кон евентуална поделба на Косово по етничка линия е опасно и може да предизвика тешки последици по целиот регион. Меѓународната заедница мора да го има овой факт во предвид. Во таа смисла последните збиднувана во и околу северно Косово со право предизвикуваат загриженост.
2. Треба да направиме се што е можно и потребно да дойде до брзо и целосно нормализиране на односите со Србия. Позитивната порака коя ни я упати Претседателот Тадик, треба да я искористиме веднаш. Уште еднаш, я повикувам Владата и Министерството за надворешни работи да я покрене согласно Уставот и Законот пропишаната процедура за именуване нов амбасадор на Република Македония во Белград. Наша определба била и мора да биде и во иднина развиване на подеднакво добри односи и со Белград и со Приштина.
Почитувани пратеници,
Прашане кое станува се поактуелно во Македония и кое за жал во наредниот период ке добива се повеке на тежина и ке биде се поприсутно во нашите дебати и во севкупниот живот на нашите грагяни е глобалната економско-финансиска криза и последиците што таа ке ги предизвика по нашата економия.
Мора да признаам дека бев неприятно изненаден од леснотията и несериозноста со кои Владата и нејзините найодговорни луѓе во подолг временски период ги игнорираа опасностите кои ни се закануваат.
Во овой период кога целиот свет беше на нозе, кога сите национални влади беа во перманентно заседание и формираа стратегии за справуване со кризата, ние ги слушавме изявите дека сериозни последици за Македония ке нема, па дури и такви дека кризата е голема шанса за македонската економия. Времето покажа дека реалноста е посилна од секоя илузия, дека Македония не може да чекори во спротивен правец од светот и глобалните трендови.
Во клучните извозни сектори производството пагя, а соодветно на тоа извозот се намалува и веке рекордниот трговски дефицит продолжува да расте.
Во голем брой на фирми и компании се прават списоци за принуден одмор, а во дел од нив се пристапува кон следниот найлош чекор - отпуштане од работа.
Вредноста на компаниите на македонската берза се стрмоглави надолу без било какви знаци за заздравуване.
За жал, ова не е найлошото и вистинските тешкотии допрва ке ги почувствуваме.
Владата со огромно задоцнуване и без било какви сериозни подготовки излезе со пакет мерки кои според мене се недоволни и несоодветни. Споменатите 330 милиони евра се фиктивни. Тие не постоят и во найголем дел се однесуваат на простуване на ненаплатливи побарувана создавани со години и без било каква релация со последиците од светската криза.
Найзасегнатите сектори, на пример металскиот комплекс или текстилот со овие мерки не добиваат ништо или многу малку.
Почитувани пратеници,
Во една ваква ситуация, првиот чекор без кой не може да стане збор за било каков одговорен пристап во справуване со кризата е намалуване на явната и буџетската потрошувачка.
За да му се даде здив на стопанството, државата мора да штеди. За да останат повеке пари во реалниот сектор, државата мора помалку да троши.
Со рекордниот буџет кой се предлага за 2009-та година од скоро 2,7 милиярди евра (за споредба, той е повисок во однос на Буџетот од 2006-та за 50%), ние го правиме сосема спротивното.
Со ваква фискална политика ние не само што нема да ги ублажиме туку ке ги продлабочиме и радикализираме последиците од кризата.
Од тие причини, я користам оваа прилика и апелирам до Владата и до ова Собрание. Преиспитайте я уште еднаш макро-економската политика за наредната година. Буџетот за 2009-та година се уште не е донесен. Се уште има време да се избегне грешката.
За онолку за колку ке се заштеди на расходната страна ке се создаде простор на приходната, преку ослободуване од одредени давачки кон државата или даване на одредени субвенции да им се помогне барем на дел од фирмите или одредени сектори да я преживеат кризата.
Посебно апелирам, да не биде императивот за успех по секоя цена на претстойните претседателски и локални избори клучниот фактор кой ке я дефинира макро-економската политика на државата. Во април или май може да биде предоцна за било какви корекции. Штетите ке бидат направени и непоправливи.
Почитувани пратеници,
Во ова мое обракане до вас се задржав само на дел од клучните прашана со кои се соочуваме како народ и како држава. Постоят и низа други многу сериозни предизвици кои бараат соодветен одговор.
Наполно сум свесен дека изнаогянето на вистински решения е тешка и ни малку едноставна работа.
Не найдобриот, туку единствениот начин да се дойде до нив е да се овозможи отворена и со ништо попречувана явна општествена дебата.
Само низ транспарентен судир на различни мислена, аргументи и концепти во кои ке се стимулира да учествува целокупниот интелектуален, стручен и политички потенциял може да се дойде до нови или да се верифицираат постойните стратегии за решаване на круциялните прашана.
За жал, денес во Македония тоа го нема.
Денес, секой кой ке се осмели да изнесе став различен од оной на владеачката структура ризикува да биде изложен на явен линч, да биде прогласен за предавник, странски платеник, кочничар на реформите и се почесто да се соочи со кривична приява за клевета.
Клучните медиуми се ставени под целосна контрола и изложени на двоен притисок.
Од една страна, од позиция на сила и мок се упатуваат директни закани, а од друга со огромни државни пари преку формата на бесмислени владини кампани се придобива поддршката на сопствениците.
Ова што ни се случува денес не е демократия. Со ваква политика државно единство не се гради. Со вакво владеене во Европа не се оди.
Чувствував дека е моя должност и одговорност за ваквите негативни процеси явно да предупредам и пред Собранието на Република Македония.
Почитувани пратеници,
Ова е мое последно обракане пред Вас и пред овой Парламент во свойство на Претседател на државата.
Во изминативе скоро 5 години ми претставуваше огромна чест и гордост да я претставувам државата и да я вршам оваа висока должност. Се трудев тоа да го правам найдобро што можам и умеам, во согласност со Уставот и интересите на нашите грагяни.
Никогаш не тактизирав и не повладував на доминантното расположение и на моменталниот однос на сили. Го правев и се залагав за она за што верував дека е правилно и корисно за државата.
Времето некогаш ме потврдуваше, некогаш ме демантираше.
За сите пропусти и грешки я преземам одговорноста. Ве уверувам дека не биле направени со намера и од той аспект совеста ми е мирна.
На идниот Претседател на Републиката му посакувам многу успех кой и да е.
Посакувам искрено и од срце во неговиот мандат македонското знаме да се завиори на двата ярболи во Брисел.
Вам почитувани пратеници, ви благодарам на соработката и ви посакувам успешна работа и добри резултати.
Обикновен македонизъм
---- правописът е най-новомакедонски----
|
Re: За кој дедо збори ? [re: brbaros]
