|
МАНУ
Научниците го дешифрираа писмото на античките Македонци
Античките македонци пишувале од десно на лево, користеле слоговно писмо, именки со множинска форма, заменки, членови, пасивна глаголска форма
Античките македонци пишувале од десно на лево, користеле слоговно писмо, именки со множинска форма, заменки, членови, пасивна глаголска форма. Античкиот македонски збор „мо“ на денешен македонски јазик значи јас, ме - мои, најзе - нејзе, суа - свој, сето - сите. Користеле знаци и гласови за 25 согласки и за 8 самогласки.
Академикот Томе Бошевски и Аристотел Тентов, професор на Електро-техничкиот факултет во Скопје, вчера пред преполн амфитеатар во Македонската академија на науките и уметностите го претставија идентификуваното писмо и јазик на античките македонци. Околу 150 присутни академици, професори, научници и љубопитни граѓани со аплауз ги наградија обемните излагања на Бошевски и Тентов. Тие две години работеа на проектот „Дешифрирање на средниот текст на каменот од Розета“ со поднаслов „По трагите на писмото и на јазикот на античките македонци“.
Научниците го истражувале каменот, пронајден во 1799 година во Розета, Египет на кој е издлабен декрет на владетелот Птоломеј Петти Епифан, во 196 година пред новата ера, напишан со три писма - хиероглифско, демотско (како што досега се тврдеше) и старогрчко.
- Се обидовме да ја разрешиме заблудата во светот. Второто писмо не е демотско, туку слоговно античко македонско писмо. Тоа бил службениот јазик во Египет во тоа време, кога владееле Птоломеите, македонската династија која во Египет донела многу промени, го донела и својот јазик - рече Бошевски.
(В.И.)
АКАДЕМИК ТОМЕ БОШЕВСКИ ЗА ПИСМОТО И ЈАЗИКОТ НА СТАРИТЕ МАКЕДОНЦИ
Античките Македонци биле писмени
СЛОГОВНО ПИСМО, БЛИСКО НА БУКВЕНОТО
*Ги испративте ли резултатите од истражувањето до релевантни меѓународни институции, особено во Ориенталскиот институт во Чикаго, кој досега најмногу се занимавал со истражување на атрефактот и ја постави тезата (засега прифатена во светската наука) дека средниот текст е напишан на демотско писмо?
- Да, на директорот на Институтот. Засега нема никакви реакции, ниту одговор. Институтот работи на ова поле повеќе од 50 години. Тешко дека ќе прифатат дека го згрешиле преводот од артефактот, за кој напишале и објавиле многу книги, за што потрошиле многу пари. Во дешифрираната верзија на колегите од Чикаго пронајдовме многу контрадикторности. Зборот „еленион“ кој сугерира на „хеленски“, тие го преведуваат како „јонски“. Го идентификувавме и зборот „данајде“, што значи „на Данајците“. Терминот Данајци егзистирал во тогашен Египет. Не знам како научниците што го истражувале текстот констатирале дека таканаречениот демотски бил службен јазик на државата во тоа време, кога ние читаме дека тоа е „писмо на живите господари“? Тоа се однесува на средното писмо од каменот. Живиот господар е фараонот, а тој е од династијата на Птоломеите, потомок на Птоломеј Сотер, првиот генерал на Александар Македонски, значи од Античките Македонци. Синоним за Птоломеите се Античките Македонци. Тоа е многу логично и сосема едноставно решение на загатката. Кога Англија ја освојувала Индија и незините половина милијарда жители пред неколку стотици години, англискиот станал службен јазик во Индија. Така било и со нашата земја. Кога тука владееле Србите, службен јазик бил српскиот, кога владееле Бугарите - бугарскиот. Тоа е нормално, секогаш во историјата било така. Освојувачот, владетелот, секогаш го наметнувал својот мајчин јазик. Кога бил издлабен каменот од Розета, Птолометите веќе 120 години владееле со Египет. Нормално е дека својот јазик го употребувале како службен јазик. Тие биле од градот Птоломаида, 50 километри оддалечен од денешна Битола.
*Најдовте ли разлики во вашите и во преводите од демотското писмо кои засега се' уште се прифатени во светот како издржани?
- И тоа колку! Тоа е исто како латиницата. Со латиница можете да пишувате шпански, англиски, француски, германски, хрватски. Азбуката е иста, знаците се исти, има само мали разлики. Замислете Германец, на германски јазик да го чита Мирослав Крлежа напишан на хрватски?! Освен познавање на писмото, потребно е и познавање на јазикот. Околу 700 години пред новата ера Египќаните пишувале со ова писмо на нивниот јазик, пишувале и Персијците и луѓето од Винча. Тоа е типично писмо на слоговен начин на изразување, на различни јазици. А различностите и карактеристиките ги диктира јазикот. Птоломеите го немале демотското писмо како службено. Констатација на современата наука е дека Птоломеите внеле многу промени кога почнале да владеат. Внеле промени и во литературата и во јазикот. Тоа бил паметен потег, го задржале нивното писмо, а како новина го внеле својот јазик. Внеле и друга новост - лигатури (до или врз еден знак додаваат други, најмногу три), кои не постојат во демотското писмо. Констатиравме дека многу често го употребувале слогот „на“, кој и во денешниот македонски јазик многу се употребува. Со додавање на знакот „ј“ за зборот „на“ формирале и суперлатив, исто како денес во современиот македонски јазик. Сега знаеме да ги читаме основните и комплицираните знаци.
*Кои се основните карактеристики на античкото македонско писмо?
- Писмото е слоговно, но многу е блиско на буквеното, зашто користеле многу малку знаци. Користеле 25 согласки, 8 самогласки и неколку пиктографски знаци. Тоа е слично на вкупниот број знаци на денешните писма. Ова писмо е најсовршена верзија на слоговни писма. Подоцна воопшто не било проблем да се префрлат на буквено писмо.
АКАДЕМИЦИТЕ МОЛЧАТ
*Како реагираа колегите-академици на вашето откритие?
- Од официјалните експерти од оваа област досега не сум чул негативен став, освен игнорирање и одбивање да се видиме и да дискутираме на темата. Сум за дијалог со сите што може да придонесат, особено со тие од странство кои во решавањето на проблемот тргнале во погрешна насока. Би биле задоволни вистината да излезе на видело. Во науката тоа е важно. Проблем е што не сме стручњаци од областа на лингвистиката, па немаме лесен пристап до светските списанија и симпозиуми. Од наша, македонска страна тешко некој да застане зад нас. Од Академијата има бојкот, не сакаат да разговараат за тоа. Се оградуваат, велат дека не се стручни за таа област и ја нарекуваат „сајанс фикшн“. Освен колегата Блаже Ристовски, ниту еден од одделението за лингвистика не дојде на презентацијата во МАНУ. Не излегуваат во јавноста, ниту да пофалат ниту да критикуваат. Не можам да разберам, токму во оваа фаза, кога не ни го признаваат ни јазикот, ни името, ни црквата, ни државата, науката да има ваков политички опортунистички став.
*Зошто е тоа така?
- Има многу „затоа“! Се плашат да направат потег што ќе го наруши нивниот интегритет. Ние излеговме храбро и им покажавме на тие што беа неверни. Ако во нашата околина владее став дека Античките Македонци биле неписмени, какви реакции да очекуваме од светот? Ние не чувствуваме грижа на совест дека пропагираме нешто нелогично. Пропагираме нешто во што веруваме. Но, став треба секој да има, дури и негативен. Тогаш ќе ги ставиме аргументите на маса и ќе полемизираме. Ако тврдат дека е логично дека лидерот, кој го освоил светот бил неписмен на својот мајчин јазик, немаме тема за дискусија. Ако барем малку се колебаат, ние веднаш нудиме писмо.
*Како ги оценувате реакциите во јавноста?
- Ова за лингвистите открива многу нови детали не само за регионот туку и за светската наука. Нашите резултати се добри. Последиците од верификацијата на нашите сознанија може да бидат многу големи за многу нешта што денес ја засегаат нашата земја. Проблемите околу признавањето на нашиот народ и на нашите корени може конечно да завршат. Никој во светот досега не веруваше на нашите тврдења, но досега немавме вакви цврсти докази. Се' уште не' ословуваат со „славомакедонски“. Ова откритие може да направи суштински промени во историјата, во историјата на Балканот, во светот и во светската наука и да им обезбедат место на Старите Македонци во светската цивилизација. Обезбедивме доволно цврсти докази дека одамна сме присутни на овие простори. Трагите на античкиот македонски јазик не можеле да стигнат до современиот македонски јазик, ако не сме имале врска со Старите Македонци. Јазикот и писмото на Птоломеите во тоа време било во процут и имало најсофистицирана форма. Не треба да дозволиме никому да не' оспорува, зашто имаме цврсти, логички докази.
*Колкава е научната вредност на откритието?
- Првпат доаѓаме до валиден документ што лично го напишале Старите Македонци. Можеме да видиме кои биле и како зборувале. Добиваме алатка што ни го доближува изразувањето на тој етнос, во тоа време. Ќе повторам, нон-сенс е да сметаме дека Античките Македонци не пишувале на својот мајчин јазик.
Стариот македонски јазик најсличен со пелагонискиот и битолско-леринскиот дијалект
- Бевме вчудовидени колку многу останало во денешниот јазик, дури и граматички. Именките имале множина „лето-летои“, „господар-господари“. Ги членувале зборовите, користеле заменки. Карактеристично е дека многу често ја употребувале „ѕ“, а тоа е карактеристично за македонскиот јазик. Ниту еден друг народ во регионот не го користи. Најсличен е со дијалектот во Пелагонискиот и битолско-леринскиот регион. Не треба да очекуваме и да тврдиме дека зборувале слично на денешниот јазик, но факт е дека останала значаен корпус зборови во денешниот јазик. Сега нашата лингвистичка наука треба да се зафати и целосно да го дешифрира текстот. Ние пронајдовме елементи во траги, но тоа е далеку од вистинскиот опус што го содржи текстот.
Весна Ивановска
Поздрави,
Редактирано от NoNaмe на 24.10.06 10:55.
|
Македонска писменност [re: NoNaмe]
