стефко, димчо и чавдарчо ще решават спора / Политика, Свят / Македония

Ветото говори за нашите koмплекси: Бугарски професор ги ypниса сите аргументи на бугарските политичари

(Анализа на Ивајло Дичев, "професор" по културна антропологија на Универзитетот во Софија)

Апсурдното вето што го подготвуваме за Македонија на патот кон ЕУ доволно зборува за нашите сопствени комплекси. Ние веројатно сме несигурни во врска со нашиот идентитет, затоа сакаме да им го триеме носот на Македонците за да покажеме колку сме големи. Некои земји од ЕУ кои се против проширувањето со задоволство ќе се сокријат зад нашето вето. Се радуваат и Русите, кои ќе можат да делат и да владеат, и Кинезите, кои ќе можат слободно да инвестираат, Србите, кои утре ќе ја интегрираат Македонија наместо нас. Зошто бараме повод да ја направиме оваа кобна грешка да ја запреме Македонија, а патем и Албанија на патот кон ЕУ?

Огледалото Македонија

Зошто толку страсти на темата „Македонија”? Бидејќи во оваа болна тема се гледаме себеси, а самоанализата не е силна страна на нашето општество.

Да започнеме со она што го нарекувам Санстефански комплекс – неодолива навреда дека работите можеа да се случат поинаку и дека историјата ни должи нешто. Рускиот цар можеше да создаде држава овде во границите наведени во мировниот договор од Сан Стефано, но – гледате – злите големи сили го прекинаа тоа. И наместо да се радуваме што државата сепак постои по веки непостоење – има страдање дека можела да биде поголема.

Ваквиот навредлив став го одредува нашиот однос кон Република Македонија: можеше да биде дел од Бугарија, сонувавме да ја освоиме за време на Балканските војни, сметаме дека и денес ќе ги убедиме тие луѓе да се чувствуваат бугари. И наместо да се радуваме што пред неколку децении, тие се отцепија од Југославија и можеме да соработуваат во новите историски реалности, ние продолжуваме да паѓаме во стапицата на минатото. Како реинкарнатор, кој за време на викендот црта куршуми и грми со празни фишеци кон непоразените непријатели од минатите епохи.
Честопати се прават паралели со грчките тврдења, но тие барем имаат одредено комерцијално значење – Александар Велики и античкото наследство се вредни ресурси за туризмот на нашиот јужен сосед. А кој точно ќе дојде тука поради Гоце и Јане, не знам. Како и да е, Грција ги постави своите барања пред да ја легитимира државата, но ние први ја признавме во 1992 година со „аплауз и возбуда”. Што точно можеме да бараме сега, не ми е јасно; во меѓународните односи нема клаузула за заемно признавање на историјата, јазикот или личностите. Замислете, на пример, Франција и Германија, кои поминаа низ четири разорни војни во последните два века, да го започнеа своето зближување со Карло Велики – Германците да сакаа Французите да „признаат” кои франките се со германски етнос. Малку апсурдно, нели?

Европската изградба започна од друго место – од заедничката експлоатација на јаглен и челик. Две децении подоцна, кога веќе беше воспоставена економска соработка и луѓето гледаа интерес за тоа, започнаа да се развиваат програми за учебници по заедничка историја. Ние тука, пак, ја ставаме кочијата пред коњот, и се разбира, нема да стигнеме никаде.

Но, прашањето е дали воопшто сакаме да стигнеме некаде. Следете ги обвинувањата што ги упатуваме против нашите соседи. „Тие ја крадат историјата” (тема на која ги имитираме Грците). Ајде, најдоа компромисна „споделена” или „заедничка” историја. Да, но не и да се признае дека јазикот е бугарски дијалект (Берлин да инсистира на тоа Данците да признаат дека зборуваат на германски дијалект?). Се дојде и до ѕвездичка под линијата, што звучи многу надреално.

Очигледно е дека македонскиот јазик е јазик на таа земја според уставот што го прифативме кога ја прифативме и државата. Кога и како е создаден – е интересно прашање за научни конференции, не не и за меѓународни договори.

Потоа Захариева почна да ги реди навредите од нив кон нас, ние сме навредени, на пример, дека древните бугари биле дефинирани како турци. Оваа навреда, патем, зборува за нашиот расизам – нема ништо лошо во една нација која припаѓа на турската група, а дали древните бугари биле такви – тоа е прашање за научни форуми. Апропо, не знам дали соседите ги сметаат нашите навреди, кои не се ништо помалку – за „измислената” нација, за „конструираниот” јазик.

Загрижени сме што нашите окупатори, кои се ставија во служба на Хитлер, беа наречени „фашисти”. Но, ве потсетувам дека до ’89 година доминантно мислење во нашата земја беше дека тој режим е „монархофашистички”, и многу историчари во нашата земја сè уште го нарекуваат така.

Најновото обвинување беше прославата на Тито во Скопје, т.е. не биле декомунизирани. И тоа го велиме ние во Бугарија, каде што во родниот град на Тодор Живков има споменик и музеј, а втората по моќ политичка партија таму редовно положува цвеќиња!

Зошто бараме повод да ја направиме оваа кобна грешка да ја запреме Македонија, а патем и Албанија на патот кон ЕУ? Едноставниот одговор е дека ВМРО повторно – по апсурдните битки како онаа против Истанбулската конвенција – се обидува да ги затегне своите редови и да врати барем дел од своите разочарани следбеници. Можеби оние кои се настроени за протести злонамерно сакаат да ја расипат единствената сериозна надворешно-политичка иницијатива на Борисов – интеграција во ЕУ на Западен Балкан.

А сепак, зад ова самоубиствено лудило застанаа не само БСП, претседателот, Слави Трифонов, туку и огромна маса на револтирани корисници на интернет. Луѓето како писателот на овие редови редовно се навредуваат како предавници, а националниот интерес е претставен во сценографијата на историска реконструкција, но никогаш како реално проширување на можностите: за развој, размена, транспорт, европски проекти, стабилност. Вообичаено, најревносен поддржувач на пристапувањето на една земја е нејзиниот сосед, кој во тој процес има можност да апсорбира финансиски средства, да гради инфраструктура и што е најважно, да престане да биде надворешна граница на Унијата. Не, ЕУ не е историско општество, туку работи за иднината.

Се покажа дека е бесмислено да се убедат нашите сограѓани дека постои разлика помеѓу етничката припадност и нацијата; дека, за разлика од природните заедници кои природно се појавиле во историјата, нациите се модерни конструкции, секогаш создадени благодарение на политичката волја на луѓето што сме ги нарекле „просветитители”. Нашата нација, како и германската, е создадена во средината на 19 век, македонската (како финската, словачката) – во средината на 20 век, во моментот се градат косовската и босанската. Што е одржливо, што ќе преживее – тоа е друга интересна тема за научни конференции.

Нашата јавност не прави разлика меѓу историјата и идентитетот. Затоа оваа бесплодна бугарско-македонска комисија е составена од историчари, а не од антрополози, писатели, уметнички критичари. Историските факти не произведуваат автоматски идентитети; ги убедуваа бугарските турци дека тие се всушност Бугари, им покажаа како доказ некои крстови, наводно, ископани од гробовите на нивните дедовци, ги испратија во Белене – и ништо. Идентитетот не е факт, туку избор – се идентификуваме со некои ликови од минатото, се срамиме од другите, имитираме верски водачи, дури и литературни ликови. Во текот на 20 век, Македонците го градеа својот идентитет, и ова е факт, како и Берлинскиот договор од 1879 година. Не само поради бугарската окупација и теророт на комунистичка Југославија – тие живееја со децении многу подобро од нас во далеку полибералната Титова Југославија. Ако го прифатиме овој факт, можеме да ја редефинираме нашата задача денес: да не ги убедуваме преку некои документи, туку да се обидеме да се приближиме и да изградиме заеднички идентитет, каде заедно со елементи од историјата ќе има песни, рецепти, обичаи, филмови. продукции, размена на медиуми и најмногу од сè – бизнис.

Апсурдното вето за кое се подготвуваме, но се надевам дека нема да се случи на крајот, доволно зборува за нашите сопствени комплекси. Ние веројатно сме несигурни во врска со нашиот идентитет, затоа сакаме да им го триеме носот на Македонците за да покажеме колку сме големи. Всушност, ние не веруваме длабоко во сопствената нација. Постојано се убедуваме дека всушност Германија сака да нè натера да ги прифатиме нашите соседи, дека регионалното проширување не е од наш интерес, а зад тоа стојат некои глобални елити кои повторно не принудуваат како во времето на Берлинскиот договор (градот се совпаѓа, нели?).

Вистина е дека Европа сака да го смири овој регион, што и создаде проблеми во 90-тите години на минатиот век. Но, ние, балканските земји, најмногу сме заинтересирани за проширување. Покрај тоа, во многу западноевропски земји има замор од проширувањето на Унијата. Французите сакаат прво да се реформираат нејзините институции, што нема да се случи, а Холанѓаните упорно се скептични кон муслиманското население како што е една третина од Македонија и повеќе од две третини во Албанија. Тие со задоволство ќе се сокријат зад нашето вето. Се радуваат и Русите, кои ќе можат да делат и да владеат, и Кинезите, кои ќе можат слободно да инвестираат, Србите, кои утре ќе ја интегрираат Македонија наместо нас.

Така, бугарската историска реконструкција, чија цел е да ја убеди публиката за тоа колку сме големи, повторно нè прави играчка во рацете на другите, нè прави посиромашни, изолирани. Затоа што нациите успеваат кога гледаат напред, а не на она што неповратно го изгубија.

Николай Облаков:

През изминалия месец се оформи скандал по оста Алжир – Франция, който остана извън радара на българското общество. Повечето геополитически новини имат подобна съдба, дори когато имат отражение върху бъдещето на страната, но тази е особено интересна поради паралелите, които могат да бъдат направени със ситуацията между Република Северна Македония и България.

Съществувала ли е алжирска нация преди френската колонизация?

Президентът Еманюел Макрон постави под въпрос дали въобще е съществувалаалжирска нация преди френската колонизация. Това се случи на среща с млади наследници на имигранти, в разгара на конфликт, породен отзатягане на режима за издаване на визи за държавите от Магреба. Стигна се дори до отзоваване на посланици и затваряне на въздушното пространство за самолети на Петата република.

Нещо повече – в последователни позиции, той спомена, че сегашната алжирска история е писана, не базирана на факти, а наантифренска реторика и „омраза към Франция“.

Напомня ли ви тази ситуация на един друг конфликт?

Със същият успех може да се попита дали въобще съществува македонска нация, съществувала ли е преди насилственото ѝ създаване от Тито, Коминтерна и колаборационизма на Георги Димитров и БКП.

Сегашната история на РСМ пък е изцяло изградена не на исторически факти – използвайки удобният за всички релативистични апологети термин „мултиперспективност“, а единствено на омраза срещу България. Митът за „непорочното зачатие“ на „македонската нация“ се сменя всяка петилетка – ту води началото си още от Александър Македонски, ту от Самуил, но анти-българската реторика е постоянна. Няма и как да е по-друг начин – това е изкуствена нация, обединена и възможна само чрез омразата си.

Французите – първите националисти

Причините за конфликта между Франция и Алжир, разбира се, са други и далеч по-съвременни, макар аргументите, които използва Макрон да са показателни за позицията и течението в политиката на държавата. Накратко – Франция се опитва от една страна да ограничи турското влияние в страните от Магреба, като дори ще създаде информационна мрежа, като контра на неосманистката политика на Турция в тях.

От друга – и във Франция наближават избори, а Еманюел Макрон последователно втърдява отношението си към имиграцията, притискан от говоренето на само на Марин Льо Пен, но и от изгряващата политическа звезда на Ерик Земур.

Тази националистическа политика, дори от либерални лидери като Макрон, може да дойде като изненада, предвид някои митове, които съществуват за Франция в България.

Французите са националисти, до степен на краен шовинизъм – като се започне от езика, та чак до отношението към колониалното минало. Макар официалната позиция да е в крак със zeitgeist-a, масовото мнение е далеч по-свободно от скопения срам на Великобритания или Германия, например. Нека не забравяме, че французите са всъщност първите националисти – във времето, когато това е била прогресивната идеология, отхвърлящата Ancien Régime. Макар наистина в икономическо отношение, приравнено от доминантния дискурс, макар и малоумно към Политическото, да са далеч по-социални, в културно се намират вдясно от центъра – особено сравнено с гореспоменатите две държави.

Европейската солидарност – митове и реалност

Вторият мит, породен – макар и с основание – от Втората световна война, е за слабата френска армия. Верен тогава, абсолютно несъстоятелен нито преди, нито след нея. Нещо повече – в момента Франция е най-могъщата във военно отношение страна в Европейския съюз. Ако преди напускането на Великобритания можеше да има някакъв спор, вече няма. В тази връзка другият голям скандал свързан с нея от последните месеци е напрежението по оста Париж – Вашингтон – Канбера, свързано с едностранното нулиране на договора за доставка на подводници за Австралия. То може да се разглежда от много посоки, но най-интересна е тази за европейската солидарност.

Много малък брой държави в Европейския съюз подкрепиха Франция и то с кратко комюнике, в най-добрия случай (например Германия). Повечето запазиха пълно мълчание, а някои дори директно заеха страната на САЩ (например Дания). И то по казус, по който дори формално заемане на страна не им костваше нищо конкретно. От едната страна има държава от ЕС, а от друга такава, която макар и водеща в НАТО, не е член на континенталния съюз. Показателното е, че става ясно откъде всъщност се командва външната политика на въпросния съюз. Изключително лесно е да се употребяват кухи фрази като „солидарност“, „европейски ценности“ и „единство“, когато става дума за мигранти или срещу Полша и Унгария, но когато трябва да се опълчиш на хегемона е далеч по-трудно. Еманюел Макрон го разбра по трудния начин. Макар повечето от политиките му да са дълбоко неконсервативни, все пак трябва да се отчете, че той е единственият, който има някаква (дори често да е грешна) визия за независима, самостоятелна Европа, а не придатък на чужди сили, било то Изток или от Запад. Всъщност, това не е нищо повече от продължение на Голистката традиция във френската политика.

Високата порта и бейлербеят на Румелийския еялет

След като споменахме pax americana, нека направим не-особено-плавен-преход обратно към България. Дипломацията ни, доколкото съществува в самостоятелна форма, винаги е била обърната към Големия брат на деня и към Германия, макар в случая един пробив към френска страна да е далеч по-подходящ. Както направи съседна Гърция например. Няма исторически обосновки за това, но няма и вечни приятели.

Проблемът е, че в повечето, което ви говорят за европейско бъдеще и евроатлантическа ориентация, имат предвид американско бъдеще и отвъдатлантическо подчинение. В българската история за последните 30 години има точно две решения, които са в пряк разрез с интересите на Америка. Първото беше за албанските мигранти, а второто – за ветото срещу РСМ. Второто няма да ни бъде простено, напротив – вече ще бъдем управлявани почти пряко от генерал-губернатора. Неслучайно дори конституционен съдия е бил привикван за профилактика по един канадски казус.

Истината, като националния интерес, не е въпрос на гледна точка

Конфликтът между Алжир и Франция напомня по много параметри този между България и Република Северна Македония – президентът Макрон оспорва дори съществуването на подобна нация преди френската колония. Разбира се, той беше в голямата си част подминат от българските медии, особено тези, които пряко трябва да пропагандират нареденото от бейлербея на територията от улица „Козяк“. Нали историята нямала значение и не трябва да се караме за костите на героите? Миналото не би трябвало да има отражение върху настоящето? Да забравим всякакъв национален интерес, достойнство и всичко това, което сме, в името на интеграция? Интеграция на държава, водеща последователно враждебна политика срещу България, интеграцията ѝ в един съюз, който и без това има достатъчно други проблеми – и се вижда ясно, че е неспособен да се обедини, дори срещу външни сили. В името на какво? Националният интерес не се изчерпва само със силно евентуалните ползи от някакъв икономически растеж, вследствие приемането на РСМ в ЕС. Дори не започва или свършва с него. Но най-малкото не се диктува от посолствата – които и да са те.

https://conservative.bg/algirie-algirie-zemio-makedonska/