Re: Пишува проф. д-р Гале Галев / Политика, Свят / Македония

Договорите не се еднонасочна улица

Пишува проф. д-р Гале Галев

Политичко-историски фељтон:

Чиј е Гоце Делчев (6)

На крајот од фељтонот да се обидеме да дојдеме до некои заклучоци.
Да претпоставиме дека на некое политичко ниво македонската страна, сепак, се согласила конечниот збор за прифатливоста или неприфатливоста на препораките од комисијата да го има бугарската страна. Во тој случај, јас не можам да знам како општата јавност, а особено стручната и научната, би го примила тоа, но знам за себе: крајно негативно. Тоа до толку, за мене, е негативен чин што овозможува бугарската, посилна страна, (преку премиерот), другата, послабата страна (во случајот, македонската), буквално, целосно да ја исклучи, и во поглед на донесувањето на крајната одлука во однос на разгледуваните прашања од комисијата. Ако таква согласност на политичко ниво не е постигната, тогаш за мене, уште попроблематичен станува фактот што бугарската страна сама си ја презема таа улога. Кога го велам ова, всушност, предвид го имам следниот текст од повеќепати цитираната изјава: „Кога ќе ми ја дадат папката со тоа што е договорено… тогаш ние (сами м.б.) во Бугарија ќе решиме што треба да се прави.“ По ова, има ли место да се зборува, макар и, за минимум уважување на другиот партнер во договорот (македонската страна). Но ако кон ова се додаде дека цитираниот исказ во изјавата „тогаш ние во Бугарија сами ќе решиме“, всушност, е поврзан, со очекуваниот предлог од комисијата за Делчев, тогаш моето крајно негативно примање, во поглед на едностраноста во одлучувањето, изразено погоре, станува и повеќе од тоа.

Второто прашање, што е и последно, поврзано со изјавата на бугарскиот премиер, се однесува на тоа каков би можел да биде крајниот резултат од работата на комисијата. Начелно зборувајќи, тој резултат би можел да биде како негативен така и позитивен. Во секој случај, тој (резултат) за македонската страна би бил негативен и штетен, ако бугарската од позиција на посилна страна во договорот, конечно, го наложи своето гледиште особено во однос на Гоце Делчев (а преку него и во однос на преостанатиот дел на илинденски револуционери). Тоа нејзино гледиште, повеќе или помалку, е познато. Но овде, за него, само, ќе придодадам дека тоа, во основа, е засновано на нејзиниот „крунски доказ“, а тој е дека етничката определба на Гоце Делчев е бугарска, па оттука натаму таква е и на целата негова илинденска генерација на револуционери. Меѓутоа, кога ги споменувам негативните и штетните последици за македонската страна од чинот на прифаќање на ова, во основа, крајно симплифицирано гледиште на бугарската страна, ни за миг не треба да се занемари и фактот дека тоа од своја страна би имало долгорочни, штетни и негативни последици и на вкупните односи помеѓу двете држави, народи и општества.

Ако, пак, страните во договорот, токму, за да се избегнат наведените штетни последици, (сфатени како осознаена свест), истите нив ги земаат како мотив повеќе да не се испушти моментот на дадената историска шанса, која не толку често доаѓа, тогаш и може да се очекува крајниот резултат на комисијата од негативен да се преобрази во позитивен. Меѓутоа, за да се случи ова и практично, не е доволно самото осознавање на штетните последици, туку е потребна и сериозна акција и насоченост од двете страни кон постигнување позитивен резултат од договарањето. Тоа практично значи усилба и двете страни од договорот да се издигнат на нивото на дадената историска шанса и со полна свест и одговорност да создадат доволно простор, но и време, членовите на комисијата сообразно на својата стручност и научна компетентност да понудат препораки, кои и без политичката моќ на која било од страните да можат да траат. Вака поставени работите, ниту сега ниту во иднина, повеќе не ќе имаат потреба од каква било изјава од политичките номенклатури на која било од страните. Само на тој начин може да се очекува вкупните односи поврзани со двете држави, општества и народи да се постават на здрави основи и истите тие постојано да се продлабочуваат и унапредуваат. Сегашните и идните генерации од двете земји, токму тоа го заслужуваат.

Овој текст најмалку има цел некого да повреди или да ги игнорира аргументите на другиот. Напротив, јас овде го изложив мојот пристап на разгледување историско-образовните прашања поврзани со заедничката и споделена историја од страна на комисијата. Исто така, само, ги изложив аргументите што мене ми беа познати за овие прашања. Друга цел сум немал. Затоа оставам другата страна (бугарската) да си ги изнесе своите аргументи, како што тоа треба да го направи и македонската. Но сакам да посочам дека договорот и односите меѓу двете држави не се еднонасочна улица по која предност ќе има посилниот. Оттука, верувам дека во една академска атмосфера и со смиреност на изложување на аргументите на двете страни од комисијата, како и со еднаква нивна меѓусебна почит и уважување, тие може да понудат препораки, кои би биле и стручно и научно поткрепени, и како такви да бидат прифатливи и од двете влади на договорот за пријателство и соработка.

При ова, потребно ќе биде бугарската страна во договорот, колку и да е тоа болно за неа, дефинитивно да ѝ овозможи на македонската да си го пишува својот дел од историја, во која ќе ги изложи своите видувања на историските процеси, притоа водејќи исклучително сметка за сѐ она што е заедничко во таа историја со бугарската страна. Нека ми биде дозволено последното да го дообјаснам. Имено, ако знаеме дека денешниот официјален бугарски став во однос на „македонското прашање“, изразен во Декларацијата на Народното собрание на НР Бугарија од 6 март 1990 година, се сведува на тоа дека „не постои македонска нација и македонски народ“… па во согласност со тоа и… „населението на СР Македонија е бугарско,“ тогаш со право може да се праша за што, всушност, членовите од двата дела на комисијата треба да расправаат. Ако одговорот би бил македонската страна да се придружи кон овој официјален став на Бугарија, тогаш непотребно би било какво и да е расправање за заемните делови од историите на двете држави и општества. Овој став, за време на одржувањето на Конференцијата за човековата димензија во Копенхаген (Данска), јуни 1990 година, бугарската делегација го има соопштено официјално. Кон ова може да се придодадат и искажувањата по разни поводи на поранешните бугарски претседатели: Петар Стојанов, Горѓи Прванов, Росен Плевнелиев, како и на актуелниот претседател Румен Радев, кои на еден или на друг начин се блиски до духот на цитираната декларација.

Тогаш што да се прави од тука натаму? Неоспорно дека со Бугарија имаме многу заедничко во историското минато, особено во периодот на преродбата, предилинденскиот и илинденскиот период (да не зборувам и за кирилометодиевскиот период), но историските процеси течеле како што течеле, и на крајот на краиштата се дошло до тоа прво Бугарија, уште 1878 година, да се стекне со својата независност, а Македонија да се конституира како држава на 2 август 1944 година. Тоа е реалност што суштествува до денешен ден. Оттука, колку на Бугарија и на бугарскиот народ да им ги топли срцата и душите идејата за голема Бугарија, проектирана уште, од отец Пајсиј Хиландарски (1722-1798): Бугарија од Дунав до отаде Охрид и од Црно Море, до реката Морава, и во која, покрај Трново и Охрид, како древни световни и црковни престоли, на југ, во нејзини граници се најдат, уште, и Битола, Меглен, Бер, Скопје, Штип и градот Солун, сепак таа се покажала за нереална. Ист е случајот и со Санстефанска Бугарија (со вклученост во неа скоро на целосна географска Македонија). Овие две идеи, колку и да примамливи, сепак историјата покажа дека се нереални.

Но независно од тоа, цената што за нив ја плати Бугарија е преголема (изгубени две Балкански војни (1912 и 1913), Прва светска војна (1914-1918), со многу патила и страдања, со многу трауми и кошари) како и втората светска војна (1941-1945). Покрај сите последици од тие војни, една од најтрагичните беше и трајното искорнување илјадници Македонци од нивните дедовски и прадедовски огништа во Беломорска Македонија (во согласност со договорот за размена на население склучен меѓу Грција и Бугарија). Затоа сето тоа нека биде наравоучение во иднина да не се повторуваат ваквите трагедии и страдања. Само при ваков прифатен приод може да се трага за наоѓање модерни решенија за уредување на заемните односи помеѓу двете држави и општества.

Ако вака биде погледнато на нештата, верувам дека бугарската страна полесно ќе прифати дека не е предавство што некоја од поранешните влади на Бугарија овозможила Гоцевите останки да почиваат во престолнината на модерна и слободна Македонија. Ова впрочем бил и завет на илинденските соборци на Гоце. За мене, поголем чин за градење мостови за соработка од тоа и не постои. Но за тоа се потребни и волја и разбирање на нештата од историјата што ни испраќаат одредени пораки. Во тој контекст, очекувам од Бугарија декларативнот чин на признавање на Македонија, како самостојна и независна држава, да го дополни и со признавање на македонскиот јазик, не како уставен јазик, туку како јазик на македонскиот народ. Последново, ако поради ништо друго треба да се стори од причина што самата Бугарија прифаќа дека Македонците од 2 август 1944 наваму имаат изградено различен идентитет од бугарскиот (во тој идентитет по природата на нештата, секако дека влегува и самиот македонски јазик, како што тоа е случај и со бугарскиот јазик во Бугарија). Ваквиот смел чекор е вистински пример за тоа како треба да се градат мостови за пријателство и соработка помеѓу двата братски народа, држави и општество. Искрено верувам дека тоа е и долг што сегашните генерации го имаат кон оние што ќе доаѓаат и по нас. Затоа со погледот, не назад, туку свртен напред кон векот, кој штотуку започнавме да го живееме.

КОЈ КРАДЕ ИСТОРИЈА (4)?

Грција ни ги оспорува името и античката историја, но прифаќа дека сме Македонци од словенско потекло доселени во VII век.
Бугарите се уште поригидни. Тие ни ги оспоруваат идентитетот и средновековната историја. Нивните врвни историчари и политичари се децидни: „До 1944 г. нема Македонци ниту македонски јазик, а од 1944 г. ние за нив сме измислица на Тито и Коминтерната“. Бугарите без срам и перде ни се закануваат дека ќе нѐ блокираат на патот кон ЕУ ако не прифатиме дека сме Бугари со целокупната историја и историски личности. Каракачанов и Захариева се децидни: „Како Македонци со македонски јазик не можеме во ЕУ“. Од јасно појасно, а ние сѐ уште се занесуваме дека со договорот за добрососедство се решени сите меѓусебни спорни прашања. Така велат бугарските историчари и политичари. Но да видиме што велат за тоа историските факти од средниот и новиот век. Македонците не се и никако не можат да бидат Бугари. Ќе набројам зошто:

Македонците и Бугарите се два сосема различни народи. Ние сме народ од белата раса, а Бугарите се народ од Азија од жолтата раса, од татаромонголско потекло, со жолт тен и коси очи. Бугарската наука не го оспорува овој факт. Напротив, во 1997 г. го прогласија ханот Аспарух за најголемиот Бугарин во историјата, а бугарскиот историчар Чудомир Чернев 1993 г. пишува дека Бугарите и Татарите се еден народ.
Генетиката исто така потврдува дека Македонците се различен народ од Бугарите. Се разбира, ова не се однесува на бугарските жители од белата раса, кои беа окупирани во VII век од Аспаруховите Бугари.
Сосема сме различни и по фолклорот, музиката и етнологијата воопшто. Во РМ до денес не е забележана ниту една песна за бугарските ханови Аспарух, Телец, Омуртак…

Македонскиот и бугарскиот се два сосема различни јазици. Самите бугарски историчари велат дека кога тие дошле во VII век од Татаристан се измешале со староседелците Словени. Притоа велат дека го дале името Бугарија и Бугари, а го зеле јазикот од староседелците. Во овој дел сосема се согласувам. Имаа моќ, беа окупатори и со сила го наметнаа бугарското име, но истите тие окупирани Словени јазично и културно ги асимилираа своите окупатори, наметнувајќи им го својот словенски јазик, затоа што беа на многу повисок степен на културен и цивилизациски развој.
За ова постојат недвосмислени докази. Денес во Татаристан мнозинско население се Бугарите. Таа област во науката е позната како Голема Бугарија, а оваа на Балканот е Мала Бугарија. Рускиот научник од бугарско потекло А. Х. Халиков, напиша книга „Што сме ние Бугари или Татари“ двојазично, на оригинален бугарски и руски јазик. Во продолжение има извадок од таа книга.

Прилог: Факсимил од оригиналниот бугарски јазик
Интересно, од овој дел ниту еден Бугарин не може да преведе ниту два збора. Што ова значи? Дојденците Бугари го оставија својот мајчин јазик во Татаристан, а го зедоа јазикот на окупираните Словени. Со други зборови, денес во Бугарија не се зборува бугарски јазик туку некој словенски. Бугарската наука треба да каже кој словенски јазик го зборуваат и од кого го зеле. Најблиски им се македонскиот и српскиот. Каков апсурд!? Самите кажуваат дека го напуштиле својот изворен бугарски јазик, а од нас бараат да признаеме дека сме Бугари со бугарски јазик. Затоа би им препорачал наместо од нас да бараат, самите нека се освестат и нека се запрашаат што се. Имаат и причина за тоа, затоа што денес во Бугарија мнозинство жители се од белата, а не од жолтата раса. Типичен пример на овој апсурд е вицепремиерот Каракачанов. Го гледам во интервју на Канал 5 револтиран што некој го нарекувал Татарин, прашува: „Ви личам ли јас на Татарин?“ Морам да кажам дека првпат се согласувам со него. Гледајќи го со бел тен, руси коси и сини очи и мене не ми личи на Татарин. Сепак, неоспорно е дека Аспаруховите Бугари се од татаромонголско потекло. Затоа овој господин време е сам да се запраша што е.
Бугарската наука вели дека кога дошле Бугарите се измешале со Словените и така слеани во еден нов етникум живееле во соживот. Но средновековните извори и првиот попис во Бугарија од 1880 г. велат нешто сосема друго:
Бугарскиот историчар Станимиров во „Историја на бугарската црква“ цитирајќи го Теофилакт Охридски вели: „Кога дошле Бугарите ја опустошиле сета земја, разрушиле храмови и сето население го третирале како робови“.

Бугарскиот професор Златарски: „Во VIII век во време на ханот Телец избегале 208.000 Словени.“
В. Бешевалиев во „Првобугарски натписи“ во Софија 1935 г. го цитира чаталарскиот натпис од времето на ханот Омуртак (816-831г.) и вели: „Тој Омуртак ја поведе целата бугарска војска против Словените да ги бие сѐ додека свети сонцето и тече реката Тича“.
Арапскиот писател Ибн Дасто: „Бугарите продавале млади словенски момчиња и девојки како робови“.

Јосиф Генезиј: „Ханот Омуртак ѝ помогна на Византија да го задуши востанието на Тома Словенинот (821-823 г.), на тој начин што го нападнал од зад грб, го фатил и го обесил откако претходно му ги отсекол рацете и нозете“.
Дали овие податоци зборуваат за соживот и мешање на народите или за нешто друго, оценете сами. Најголем доказ дека нема мешање и соживот сепак е првиот попис во Бугарија во 1880 г., од кој се гледа дека таму каде што дојдоа Старобугарите (во Северозападна Бугарија) 680 г., таму ги најдоа на првиот попис. Во некои населени места беа и над 95 отсто. Овие податоци се од книгата на софискиот професор Ѓорѓи Радуле „Кој фалсификува историја“.
Во Македонија никогаш не се доселиле Бугари. Бугарите тврдат дека во Македонија наводно се доселиле Бугари на чело со Кувер (братот на Аспарух), па затоа тврдат дека сме Бугари. Како доказ ја цитираат книгата „Чудата на Свети Димитрија“. Но ако внимателно се прочита оваа книга во делот II-5 ќе видите дека Кувер со своите Бугари преку Панонија навистина дошол во Македонија, но моќната византиска дипломатија и разузнавање го разбрала тоа и кога се доближиле до Солун ги товариле на бродови и ги однеле во Константинопол и во други градови. Ова е прецизно напишано во оваа книга, затоа денес во Македонија нема луѓе од татаромонголски тип.

Бугарите сакаат да ги присвојат најголемите синови на македонската историја. И во овој случај фактите зборуваат нешто сосема друго:
Кирил и Методиј се најучените луѓе во Византија. Нивната Моравска мисија е антибугарски чин. Тие се од Солун, а Јован Каменијат во својата книга „За заземањето на градот Солун“ 904 г. вели дека Солун е најголемиот и најубавиот град на Македонците. Бугарите никогаш не влегле во Солун.
Свети Климент не е пратен од Бугарите во Македонија. Тој е „избркан“ од таму. Причината е едноставна, неговата кирилица не е прифатена од Бугарите. Погледнете ги печатите и преписките на царот Симеон и трновскиот поглавар и ќе ви стане јасно.
Самуил, синот на Никола, не можел да биде Бугарин. Тој е Македонец, а Бугарите администрирале со Македонија како награда од Византија за тоа што го примиле христијанството од Константинопол. Тој кренал востание против бугарската власт. Создал нова држава со нов државен, политички, културен и црковен центар – Охрид и оттаму ја бранел државата. Забуните во именувањето доаѓаат од тематското уредување на Византија. Имено, Византија била поделена на воено-административни области т.н. теми. Денешна Тракија била именувана како тема Македонија, а Македонија била именувана како тема Бугарија. Ова денес го користат Бугарите без основа да ја присвојуваат Македонија.

За револуционерите и преродбеници од XIX и XX век, пред да ги присвојат Бугарите треба да се запрашаат за кои идеи и за чие ослободување се бореа тие. Треба да се запрашаат и тоа дали им било дозволено да се изјаснуваат како Македонци.
На крајот од овој дел морам да кажам дека ние во континуитет го носиме името Македонци, со милениуми пред доаѓањето на Бугарите. За разлика од нас, Бугарите до средината на XIX век немаа бугарска самосвест и не се срамат да го признаат тоа. Се декларираа за сѐ и сешто само не за Бугари. Дури и првиот бугарски преродбеник Априлов се декларираше како Грк. Затоа отец Паисај во својата „Славјано б’лгарска историја“ ќе извика „Б’лгарине зошто се срамуваш да бидеш Б’лгарин?“ Затоа првиот бугарски претседател Станишев ќе изјави: „Ние Бугарите секогаш имаме два коња“ (германскиот и рускиот). Кога им требаше да им се додворуваат на Германците се декларираа како Татари, а кога требаше да им се додворуваат на Русите се декларираа како Словени.
Јас денес ги разбирам Бугарите зошто ги присвојуваат Македонците и нивната историја. Ако ги исфрлат, од бугарската историја ќе им остане само чаталарскиот натпис, дружбата со фашистите во Прва и Втора светска војна и холокаустот над Евреите. Сепак, нема потреба Бугарите да се срамат од погубните политики на нивните предци. Да се биде коњ или магаре не зависи од желбите туку од судбината.
Ова се фактите, а читателот и во овој случај нека оцени кој краде историја.

Љубе Христовски
(Дардан Венетски)
ПРОДОЛЖУВА…

Македонците и Бугарите се два сосема различни народи. Ние сме народ од белата раса, а Бугарите се народ од Азија од жолтата раса, од татаромонголско потекло, со жолт тен и коси очи