Re: ха ха ха / Политика, Свят / Македония

Осумдесет години од крвавиот настан во Виена што силно
ја потресе Европа

Тодор Паница ликвидиран во виенскиот "Бургтеатар"
На 7 мај 1925 година Менча Карничева, по наредба на Ванчо Михајлов, го застрела човекот што беше десна рака на Сандански

Паница го ликвидираа врховистите со помош на бугарскиот двор, 18 години по убиството на Борис Сарафов и на Иван Гарванов

ВИКТОР ЦВЕТАНОВСКИ

Убиството на Тодор Паница на 7 мај 1925 година во виенскиот "Бургтеатарри, по начинот како е извршено, потсетува на добро изрежиран политички трилер. Во моментот кога ќе започне сцената со потонувањето на бродот во Ибзеновата претстава "Пер Гинтти, кога ќе се слушнат силните грмежи и пукотници, Менча Карничева ќе го впери пиштолот во Паница и со неколку куршуми смртно ќе го погоди. Истрелите никој нема да ги слушне, но затоа сите ќе видат како се струполува беживотното тело на големиот македонски револуционер.

Ликвидирањето на Паница ќе биде долго време подготвувано во Софија од врховистите со помош на бугарскиот двор. На Менча Карничева, 26-годишна крушовчанка , Ванчо Михајлов ќе Ј вети брак само да го ликвидира крвниот непријател, нешто што подоцна и ќе го исполни. Таа умешно ќе ги искористи сите врски што ги има со блиските роднини на серскиот војвода и ќе стане најдобар "пријателли на семејството на Паница.

Во Виена привремено ќе се смести кај нив, а тие со денови ќе бдеат над здравјето на болежливата крушевчанка, која, наместо благодарност за гостопримството, ќе им подготви крвава драма. Таа ќе присуствува и на свадбата на Паница, кога и планира да ја изврши задачата дадена од Софија, но во последен момент ќе ја одложи егзекуцијата.

Убиството на Тодор Паница има долга предисторија и е дел од крвавата пресметка меѓу македонските пробугарски револуционерни сили, кои слободна Македонија ја ставале во бугарски граници и промакедонските, кои сметале дека Бугарија не му мисли добро на македонското дело, па затоа се бореле за самостојна држава. Тоа особено дошло до израз по задушувањето на Илинденското востание, кога меѓу десните и левите македонски револуционерни сили бил ископан длабок непремостлив јаз.

Револуционерите кои биле против тоа да се дигне востанието, кои знаеле дека не е подготвено, а меѓу нив најгласен бил Јане Сандански, виновниците за големата трагедија и страдањата на македонскиот народ, пред сў ги барала меѓу врховистите, чии први луѓе биле членовите на Задграничниот комитет во Софија - Борис Сарафов, Иван Гарванов и Христо Матов.

А врховистите гледале во Сандански и во неговите истомисленици најголема пречка за остварување на нивните пробугарски цели. Затоа тие побарале луѓе да го ликвидираат Сандански и ги испратиле во Пиринска Македонија во која Јане владеел. Меѓутоа, Пиринскиот цар брзо дознал што му се подготвува од Софија и затоа решава на Сарафов и на Гарванов да им врати на ист начин. Во редовите на врховистите го уфрлил својот пријател и истомисленик Тодор Паница, кој брзо ја стекнал нивната доверба. Тие толку многу му поверувале, дури и му ја довериле задачата да го ликвидира Сандански.

На 11 декември 1907 година Паница ќе договори средба со двајца од тројцата членови на Задграничниот комитет во куќата на Сарафов во Софија. По долгиот разговор, вечерта, околу 22 часот, гостинот ќе тргне да си оди, а домаќините ќе излезат да го испратат до влезната врата. Тогаш Паница ќе се сврти кон Сарафов и Гарванов, изрекувајќи ги следниве зборови "А сега, господа, уште едно прашање" и директно ќе стрела во нив, за веднаш да замине во темната ноќ.

Бугарската полиција ќе биде алармирана истиот момент по убиството, но итриот Паница, ќе успее да ги избегне сите потери. Ноќта ќе ја помине во густата шума на Борисовата градина, а наредниот ден ќе се скрие кај познат другар и низ прозорец ќе гледа сеир како безбедносните сили трагаат по него. Дури ќе има храброст наредниот ден да се качи на воз, и покрај тоа што железничката станица била целосно блокирана од полицијата и ќе замине во внатрешноста на Бугарија.

А полицијата безуспешно ќе ги пребарува скриените места во Дупница, бастионот на санданистите.
Од тој 11 декември 1907 година ќе започнат немилосрдните пресметки меѓу левите и десните сили. Врховистите нема да застанат се додека не ги ликвидираат сите раководители на Серскиот револуционерен округ, кои ја потпишале смртната пресуда на Сарафов и Гарванов. Нивни платени убијци ќе ги ликвидираат Јане Сандански, Чудомир Кантарџиев, Александар Бујнов и Георги Скрижовски. Последен ќе падне од нивниот куршум Тодор Паница, 18 години подоцна по крвавата студена ноќ во Софија. Врховистите ќе ги застрелаат и Ѓорче Петров, Пере Тошев, Димо Хаџидимов и други револуционери, кои сметале дека се интелектуални сооучесници во убиството на Сарафов и Гарванов, со што Македонија ќе ги загуби најголемите имиња во борбата за слобода.

По убиството на Паница во Виена, ќе биде органзиран голем судски процес, а демократските сили на Европа ќе го стават бугарскиот двор на столбот на срамот за политичките убиства што ги органзира против напредните македонски револуционери. Во одбрана на Паница ќе застане и познатиот француски писател Анри Барбис, соопштувајќи му ја на светот вистината за македонската борба и за терористичкиот чин извршен во ,,Бургтеатарри во Виена.

...9) На стр. 188 описва как доставяли оръжие за партията си: „Оръжие пристигаше чрез други „входни врати" - Гърция и Югославия: прекарваха го през границите нелегално наши политически емигранти и дейци на ВМРО. Разбира се, касае се до дейци от левицата на тази революционна организация, хората около легендарния Тодор Паница, които бяха запазили верността си към идеалите на Гоце и Яне и сега крачеха в борбите рамо до рамо с комунистите; на тях партията бе поверила доставките на оръжия откъм Гърция (Солун) - през долините на Места и Струма и през Пиринските усои - райони на неотдавнашния Серски революционен окръг, и през Родопите. През западната граница оръжието бе пренасяно от политически емигранти, настанени по това време в граничните райони на Югославия..."

Върху тези думи на Цола отбелязваме следното:

а) „Легендата" на Тодор Паница се изчерпва в неговото антибългарско дело, което в по-малък размер беше започнало още при младотурците. Но сетне това свое дело той уголеми в сътрудничество със сръбската и гръцка полиции в разни посоки, включително в избиване на най-добри българи всред селата на поробена Македония.

б) Що се отнася до „неотдавнашния" Серски революционен окръг, Паница и така наричащите се няколко души санданисти около него, бяха напуснали редовете на ВМРО още в 1908 г., като се поставиха в служба на младотурската власт, в разрез с добре разбраните български национални интереси. Днес вече и видни деятели от някогашната младотурска партия отпечатват свои спомени в Турция и твърдят, че Сандански и Паница след 1908 година са били чисто и просто на власт в Турция, значи - в течение на четири и половина години до Балканската война. Нещо повече, видни турски деятели като солунския валия Кязим бей подчертават в спомените си, че хора като Паница са се компрометирали пред другарите си в национално отношение и че истински са обирали българското население чрез отстъпени от младотурците за използуване гори и прочее. Значи, когато Драгойчева споменава „Серски революционен окръг" във връзка с името на Паница и някои негови някогашни другари, трябва да се разбират софийските или виенски кафенета. Що се отнася до Серския окръг, там народът, начело със самоотвержени водачи, продължи борбата за освобождение до самата Балканска война.

Оръжието, което комунистите е трябвало да си доставят откъм Солун и Драма, чрез прикрити единични лица към Пиринска Македония и Родопите, в никой случай не можеше да бъде доставяно без пълното съдействие на гръцките власти, с които лично Паница беше в постоянна връзка и дружба. А в същото време нелегални борци се движеха всред българското население тайно, поддържаха духа му и надеждата за освобождение. Гдето можеха Паницовци предаваха, разбира се, тия борци било на гръцката, било на югославската полиция, или водеха сражения срещу тях рамо до рамо с войските и жандарите на поробителя. На много места се отдаваха даже на бясно избиване на най-корави български селяни, считайки ги за съмишленици или участници на ВМРО, и всичко това напълно открито, както действуваха обикновените сръбски държавни банди.

в) Цола признава, че се явили пречки за доставките на тяхно оръжие, та затова обърнали погледа си към другите граници на България. Буквално пише така: „През западната граница тази задача падаше върху плещите на нашата политическа емиграция, настанена по това време в Сърбия; през южната граница тази грижа пое левицата във ВМРО и по-точно другарите на Тодор Паница..."

Тук логически идват следните въпроси:

а) Кого може Драгойчева да увери, че сръбската полиция не е знаяла за доставките на оръжия, които откъм Сърбия са изпращани тайно на комунистите в България? Нима това оръжие, ако е идвало от по-далечно място, тайно е пристигало в ръцете на българските емигранти - комунисти, които живееха на казан под контрола на сръбските власти? И сега ли трябва да се убеждаваме, че самата сръбска полиция доставяше оръжие на всички тия емигранти в Сърбия след 1923 година, защото тя знаеше, че оръжието ще бъде употребявано срещу ВМРО и срещу България. Поради такова убеждение подпомагаше подобни вноски на оръжие, и гръцката полиция. За да се намира Тодор Паница като у дома си в канцелариите на сръбските и гръцките видни полицаи и генерали причината е само тази, че той с няколко души бе изцяло на разположение на „Югославия" за насилия, дори най-безчовечни, срещу българските селяни в поробения край, за да бъдат те оттръгнати чрез огън и меч от ВМРО, на която бяха дали клетва още от времето на Груев и Делчев. Вторият мотив на поробителя беше именно споменатия - че с въпросното оръжие ще се вършат акции и против България.

б) Уместно е и тук да запитаме Цола Драгойчева: спомня ли си тя под каква сръбска тирания живееха тогава един милион българи в Македония и Западните Покрайнини? И счита ли от българско и човешко гледище приемливо и морално да се прибягва до сръбското оръжие, да се поставят в негова услуга българи, за да доунищожават македонската българщина и да атакуват България?