makedonskiot narod / Политика, Свят / Македония

© Дневник, сите права задржани

(Авторот е публицист)

Д-р Боро Мокров
"Македонскиј глас"

Во првиот број во програмската статија се истакнува дека е тој резултат на негодувањето на македонската емиграција во врска со турските ѕверства во Македонија

Појавата на првите македонски листови е условена од специфичната положба на оваа земја по Берлинскиот договор од 1878 година и со создавањето на новото слободно кнежество Бугарија.

Со овој договор Македонија и понатаму остана под турско ропство, меѓутоа, со обврска на Турција во оваа провинција да спроведе соодветни реформи. Но, наместо реформите утврдени со Договорот, почна уште пожесток терор, а голем дел од населението на Македонија беше принудено да го напушти своето огниште и да оди во емиграција.

Бугарија по обичаите, јазикот и дотогашната заедничка борба беше најблиску и најпогодно прибежиште за илјади македонски емигранти. Во условите во кои и бугарскиот народ во својата новосоздадена држава се бореше за разни облици на слобода, македонската емиграција масовно се вклучи и ги користеше сите форми на борба за ослободување на својата напуштена татковина. Едно од средствата на таа борба беше и печатот, кој во длабоките политички вриења на Бугарија играше истакната улога.

Првиот лист што се залага за прашањето за ослободување на Македонија е листот "Македонец". Меѓутоа, иницијативата како и целокупната организација на овој лист беше во рацете на бугарските националисти поради што ни "Македонец" не би требало да се смета ниту како орган на македонската емиграција, а преку неа ни како орган на македонскиот народ.

Неговата улога се состои повеќе во обидот за активирање на бугарската влада и на реакционерните елементи на македонската емиграција за прашањето за ослободување на Македонија.

Меѓутоа, адаптирајќи се кон новите политички услови, македонската емиграција, особено нејзиниот интелектуален дел, го постави како посебно македонско прашање, независно од постоењето на бугарската држава и во тие услови бараше најреално реализирање на оние членови на Берлинскиот договор кои се однесуваа на реформите во Македонија.

Од оваа и ваква политичка клима, во средината на македонската емиграција и се појави првиот орган на македонската емиграција "Македонскиј глас", чии основачи и издавачи беа познатиот битолски политички и јавен работник Димитар Ризов и Илија Ѓоргов од Велес.

Првиот број на "Македонскиј глас" излезе во Софија на 5.1.1885 година.

Веќе во првиот број во програмската статија се истакнува дека е тој резултат на негодувањето на македонската емиграција во врска со турските ѕверства во Македонија и, продолжува во оваа статија, дека тој ќе се "стреми да бара од големите сили најитно реализирање на членовите 23 и 62 од Берлинскиот договор ... како единствен "модус вивенди" да се зачува македонскиот народ од полно истребување".

Листот смета дека клаузулите на Берлинскиот договор се од палијативен карактер, но дека нив ќе ги поддржува до денот "кога европските држави сами ќе ја увидат нивната палијативност и сами ќе се залагаат за нивното заменување со други, пореални".

Во програмската статија се додава дека листот ќе објавува извештаи за состојбата на рајата во Македонија и дека ќе работи на "обединувањето на духовите во македонската емиграција во кнежеството Бугарија и Источна Румелија врз онаа легална основа, што беше создадена во 1878 година во Берлин со санкциите на големите сили".

На крајот завршува со заканување: "Ако пријателите на европскиот мир не сакаат да тргнат по тој пат, по долгите седум години да настојуваат за што побрзо остварување на своите поставки кои се однесуваат на Македонија, "Македонскиј глас" тешко ќе може да не се солидаризира со едно можно движење, кое ќе има за цел самостојно да се грижи за судбината на оваа ропска страдална земја".

Тргнувајќи од овие начелни програмски ставови, "Македонскиј глас" го критикува бугарскиот печат во кнежеството и Источна Румелија како и нејзините позиции и рецепти во врска со немирите во Македонија и решението на македонското прашање.

Во оваа смисла листот е бескомпромисен за чистота на борбата на македонскиот народ и "... дека ќе се бориме немилосрдно против сите кои ја спречуваат борбата за ослободување на Македонија, било тоа да се егзархи, министри, главни началници, кнезови, дипломати, императори".

Во оваа смисла е насочена и целокупната содржина на листот. Се печатат статии и информации од различен карактер со цел што појасно да дојде до израз утврдената програма. Тој одговара, полемизира со бугарските весници кои пишуваат за македонското прашање или се солидаризира со ставовите на либералните партии во општите идеолошки проблеми. Во врска со тоа "Македонскиј глас" мисли дека треба да се тргне во стапките на Љубен Каравелов, а тоа е: "борба против газдите, калуѓерите, народните изеедници, од една страна, и конфедерација со соседните народи ... и изградување на наш национален живот врз социјалистичка основа".

Спротивно на некои весници во Бугарија, "Македонскиј глас" мисли дека во борбата за ослободување на македонскиот народ "не треба да се слушаат советите на луѓе кои научиле да расудуваат за судбината на несреќните од своите сомотски фотелји". Ова беше одговор на бугарските политичари, кои сметаа дека во прашањето за ослободување на Македонија, Русија треба да игра првостепена улога. "Македонскиј глас" мисли дека треба да се бара нејзина помош, но неа не треба да и се даде да го "почне првото коло".

Се на се "Македонскиј глас" во своето двегодишно излегување одигра пионерска улога не само во поставувањето на македонското прашање како политички и дипломатски проблем од пошироко - европско значење, туку и во поглед на неговата внатрешна содржина доколку тоа приликите го дозволуваа.