Епа ........ / Наука / Хуманитарни науки / Езикознание

Петър Драганов е руски филолог, славист. По произход е българин от Бесарабия. Следва история и филология на университета в Санкт Петербург. По покана от Българската екзархия, от 1885 до 1887 г. работи като преподавател в Солунската българска мъжка гимназия.

Бугарин а всепак РУСКИ ФИЛОЛОГ ?

АКАДЕМИК БЛАЖЕ РИСТОВСКИ МАКЕДОНИСТОТ ПЕТАР ДРАГАНОВ (2)

Дисертација по македонската тема

Слушајќи го гласот на својата совест и пораката на својот учител Ламански, кој меѓу другото го известил дека Советот на С. - Петербуршкото словенско благотворно творештво објавил конкурс за научен труд, предлагајќи му да напише „дисертација по македонската тема“, Петар Драганов решил да го провери степенот на основаноста на српските и бугарските претензии за јазикот и народноста на тамошното македонско словенско население.
„Се обратив кон учениците од Солунската кирило-методиевска гимназија (првенствено од пониските класови) да ми достават по два примерока од својата поезија и проза. Тоа беа ученици, кои, поради својата невиност, уште не можеа да се занимаваат со политиката гатајќи за иднината на Македонија, но кои среде дворот на гимназијата, далеку од инспекторите, сосема спокојно си разговараат на своето сопствено прогонувано наречје“.

Во 1888 Драганов го напишал Предговорот кон првиот дел и веднаш му го испратил на Ламански, а истовремено и самиот тргнал за С. Петербург за да му ги предаде на својот учител и другите делови од веќе завршениот ракопис на оваа „Македонска антологија“. Подготвената „подробна споредбена граматика на македонскословенските наречја и говори“ тој сакал да ја отпечати во „ Руски филолошки весник“ и да го заврши етнографскиот дел што веќе се печатеше.
На 20 декември 1889 год. Драганов му го испратил на познатиот славист и редактор А. Н. Пипин својот необјавениот прилог „Најновите мистификации на С. И. Верковиќ и нивната заштита во Историски весник“. Праќајќи му го на Пипин овој прилог, Драганов дава објаснување: Вие опстојно го имате разгледано ова прашање во Вашата „Историја на словенските литератури“, но Вашиот преглед треба да се смета за неполн. Си дозволувам да се надевам дека Вие ќе ги искористите моите укажани забелешки за литературната дејност на Верковиќ и за литературата што ја предизвика тој. „ На крајот Драганов му најавува на Пипина дека „деновиве“ ќе дојде во С. Петербург и ќе се сретне со него за да ја дознае судбината на својата статија. Од сето ова може да се заклучи дека П. Драганов е еден од првите што станале против мистификациите што ги растурил Верковиќ со своите“веди“, коишто притоа биле поддржани поради разбирливи причини од бугарската наука. Тој веројатно и самиот се обидел да направи проверки на теренот при патувањата низ Македонија и до Пловдив, како и преку своите ученици, тој всушност е еден од првите небугарски истражувачи што се обидел на теренот да ги провери „ведите“, па во овој поглед да го изрази и македонското гледиште.
Зборникот на Драганов е единствениот труд од овој домен што го презентира македонското народно творештво под македонското национално име – речиси се до Ослободувањето. Токму затоа и беше пречекан со разбирлива жолч од страна на претендентите, при што беа ангажирани и некои Македонци. Таквиот сестран напад веројатно имал придонес за натамошната судбина на другите два тома, иако имаше во Русија и некои мошне ласкави одзиви. Напразно Драганов, при својот престој во С. Петербург (1896-1904) , и „третпат“ му се навратил на зборникот и уште еднаш го „прегледал и одново го дополнил“.

Драганов пред руската јавност го поставил македонското национално прашање со целата сериозност, не само пред словенската туку и пред европската научна мисла. По неговите статии и книги за Македонија се разгореле најбурните дискусии во славистиката и во политиката за карактерот и судбината на македонскиот народ и македонскиот јазик.
Како млад и надежен славист останал во Петербург и ги подготвил магистерските тези на професорите В. Јагиќ и В. Ламански. Во јануари 1885 година Драганов бил промовиран за магистер по словенска филологија и историја на Петрбуршкиот универзитет. Дошол во Македонија како оформен научник - славист. Согледал и сопствена смисла за ова доаѓање. Одамна го мамела недостатно познатата татковина на Кирилометодиевата писменост и култура. Особено кога (по Берлинскиот конгрес) интересот за вистината на Македонија и на Македонците рапидно нараснал - не само во политиката туку и во науката - со многу фатални заблуди и елементарни непознавања.
Уште веднаш забележал дека наученото на универзитетот не било во согласност ни со инструкциите на Егзархијата ниту, пак, со реалната состојба во новата средина. Заради своите истражувања, патувал по Солунско, Велешко, Скопско, одел на Света Гора. Воспоставил врски со многу луѓе од сите краишта на етнографска Македонија. Веднаш му го свртеле вниманието распалените национални пропаганди во Македонија. На својот ментор Ламански му ја испратил опфатната статија за социјално-економскиот состав на родителите на учениците во Солунската гимназија, при што извлекол заклучок дека поголемиот дел од учениците потекнуваат од ситниот трговско-занаетчиски слој и од чиновништвото во Македонија, како и сирачиња што биле наполно зависни од Егзархијата. За интелигенцијата и за тамошната граѓанска класа Драганов вели дека или се грчела или пак „си седела понастрана, не сакајќи да ризикува со мешање во големата бугарска идеја“.
„Долго пред српско-бугарската битка, јас решив на самото место да го проверам степенот на основаноста на српските и бугарските претензии за јазикот и народноста на тамошното македонско словенско население. А по почнувањето на воените акции помеѓу обата родствени претенденти кај мене уште повеќе ми се затврди таа намера. Моите ученици од гимназијата - повеќе од 300 души - беа само Македонци од апсолутно сите краишта на македонската провинција и меѓу нив немаше ни еден Бугарин дојден отаде границата (од Бугарското Кнежевство, од Источна Румелија и дури ни од Одринскиот вилает) и ни еден Србин дури ни од Косовскиот (Приштинскиот) вилает, и притоа Македонци доста лошо ја совладуваат современата бугарска литературна реч“. Македонија на опашката на Бугарија и на Србија секогаш ќе биде елемент на општ пожар на Балканскиот Полуостров, ако не и во цела Европа. За Русија и Русите треба да бидат важни мислењата за Македонија не на оние Македонци што, откинувајќи се од својата народност одамна наживо им се продале на Србите или на Бугарите, туку само на оние Славомакедонски што ги поставуваат интересите на својата навистина прогонувана народност највисоко од се, зашто таа се прогонува не само од Турците од Австро-Унгарија, туку пред се од браќата Бугари и Срби.